نقش ائمه علیهم السلام در احیای دین جلد 1 صفحه 538

تأویل برأی خود می کند،مانند کسی که به دموکراسی سرمایه داری ایمان آورده یا به مکتب سوسیالیستی یا نظریۀ داروین یا فروید و سارتر و امثالهم سخت معتقد گردیده،و در پی شاهد آوردن بر مدّعای خود به قرآن و حدیث رجوع کند.سپس بعضی آیات و احادیث را برأی خود تأویل نماید.چنین شخصی نخواسته است از قرآن و حدیث،مطلبی را فراگیرد،بلکه خواسته است رأی خود را بر قرآن و حدیث بار کند،که این کار از دانشمندان،«تفسیر برأی»می نامند.

اینک،برای فهمیدن زیان این عمل،چند حدیث در مذمّت و نهی از«تفسیر برأی»کردن قرآن می آوریم.

چند روایت در نهی از تفسیر برأی کردن

حضرت امام رضا علیه السّلام از پدرانش،از امیر المؤمنین علیه السّلام،از رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت می فرماید که خداوند جلّ جلاله فرموده است:

«ایمان به من نیاورده است آن کس که کلام مرا به رأی خود تفسیر کند.» (1)

ترمذی از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت می کند که فرمود:

«آن کس که در قرآن به رأی خودش بگوید،جایگاه خودش در آتش گزیند.» (2)

و نیز در بحار و صحیح ترمذی و سنن ابو داوود از پیامبر اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت کرده اند که فرمود:

«هر که در کتاب خدا،به رأی خود چیزی بگوید و درست گفته باشد،خطا کرده است.» (3)

و در بحار نیز،از حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام روایت می کند که فرمود:

«دوری کن از تفسیر قرآن به رأی خودت،تا آن را از علما بفهمی.» (4)

1- 1) -بحار الانوار،کتاب القرآن،باب تفسیر القرآن بالرأی 107/92؛ [1]عیون الاخبار 116/1؛ [2]توحید(صدوق)،باب اوّل37/. صدوق در امالی صفحۀ 5، [3]چنین روایت کرده است:«عن الرضا عن آبائه عن امیر المؤمنین علیهم السّلام قال:قال رسول اللّه صلّی اللّه علیه و آله و سلّم: قال اللّه جلّ جلاله:ما آمن بی من فسر برأیه کلامی...»
2- 2) -صحیح(ترمذی)،کتاب تفسیر،باب ما جاء فی الذی یفسر القرآن برأیه 67/11.«قال رسول اللّه:من قال فی القرآن برأیه فلیتبوأ مقعده من النار.»
3- 3) -صحیح(ترمذی)،کتاب تفسیر،باب ما جاء فی الذی یفسر القرآن برأیه 68/11؛سنن(ابو داوود)،کتاب العلم،باب الکلام فی کتاب اللّه بغیر علم 320/3؛بحار الانوار 111/92،به نقل از کتاب منیه المرید:«قال رسول اللّه:من قال فی کتاب اللّه عزّ و جلّ برأیه فاصاب فقد اخطأ.»
4- 4) -بحار الانوار 107/92 [4] از توحید(صدوق)،باب 36،چنین روایت کرده است:«قال امیر المؤمنین علیه السّلام ایّاک ان تفسر القرآن برأیک حتی تفقهه عن العلماء.»