کتابخانه بالقرآن

نقش ائمه علیهم السلام در احیای دین جلد 1 صفحه 81

صفحه 81

شناخته شده بودند؛ (1)امّا او معانی جدیدی برای این قالب های لفظی بیان می داشت که البته با مفهوم لغوی بی ارتباط نیست.

تا اینجا هنوز نوبت مرحلۀ عمل نرسیده است و پیامبر می کوشد تا جایی که دستش می رسد این الفاظ با مفاهیم جدیدش،در میان مردم نشر گردد و تبلیغ شود.دیدیم کار اوّلیه و اصلی انبیا نیز همین تبلیغ و رسالت بود،نه چیز دیگر.

3.وجود فعلی:

سپس پیامبر کوشش می کند که این مفهوم اسلامی به مرحلۀ فعلیّت برسد و وجود عملی و فعلی پیدا کند.وقتی که مسلمانی وضو گرفت،نماز خواند،ادای زکات نمود،به جهاد پرداخت و امر به معروف کرد،اسلام وجود عملی یافته است.

تا مرحلۀ دوم-یعنی وجود لفظی و مفهومی-را مسلمان و غیر مسلمان در عصر پیامبر می فهمیدند.ابو لهب،ابو جهل و ابو سفیان در جبهۀ مخالف؛عمّار،ابو ذر و خبّاب در جبهۀ موافق، کلمۀ«صلات»و«زکات»را می شنیدند و معنایش را می فهمیدند.اینان اصطلاحات اصولی اسلام چون لفظ«ربّ»یا«اله»را با معنای درستش می شناخته اند. (2)از این رو آشنایی با لفظ و معنای این اصطلاحات،برای مسلمان و غیر مسلمان در عصر پیامبر مساوی است.از این مرحله به بعد است که مسلمان از غیر مسلمان جدا می شود.پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بعد از تبلیغ،مجاهدت و کوشش می نماید که این اصطلاحات و مفاهیم اسلامی،وجود فعلی و عملی پیدا کنند.اینجاست که شخصیت اسلامی پیدا می شود.البته امکان ندارد که وجود فعلی یا شخصیت اسلامی در جایی باشد و وجود اسمی و وجود مفهومی اسلام نباشد.بنابراین مسلمان اسلام نشناس،امکان وجود ندارد.تا پیامبر بیان اصطلاحات اسلامی نکند،تبلیغ مفهومی ننماید و اسم و معنی موجود نشود،وجود مرحلۀ سوم که

1- 1) -برای مثال در لغت و زبان عربی«صلاه»به معنی دعا،«صوم»به معنی امساک،«حج»به معنی قصد و«زکات» به معنای نمو یا پاکیزگی بوده است.حال آنکه اصطلاح شرعی هر یک از کلمات فوق،به مجموعه ای از اعمال و رفتار خاص اطلاق می شود که بعضا بر معانی لغوی آنها کاملا منطبق نیست.
2- 2) -از اینکه می بینیم اینان در برابر دعوت پیامبر،آن حضرت را سنگباران کرده ناسزا می گویند و یا به شکل دیگر آزار می دهند،می توان استنباط کرد که به طور کامل،سخن آن حضرت و ابعاد آن را می فهمیدند،و برخورد و مخالفت این دعوت با جوانبی از منافع مادّی و یا عقاید متحجّر و خرافی خویش را درک می کردند که تا این حد به تندی با او برخورد داشته اند.(انساب الاشراف 20/1-21؛طبری 319/2؛یعقوبی 17/2-18؛الاکتفاء 279/1-285؛تاریخ الاسلام 86/2-87 و 101-102) و اگر آنان این جملات پرمفهوم را این طور که برای غالب ما خالی از محتوا شده،می دیدند و می فهمیدند،هرگز از گفتن آن باکی نداشتند.