نقش ائمه علیهم السلام در احیای دین جلد 2 صفحه 17

مدافع حقوق قبیله،و حمایت کننده از افراد قبیله بود.

در مکّه اجداد پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم شیخ قبایل مکّه بودند،تا آنکه این ریاست به«هاشم»رسید و سپس به فرزندش«عبد المطّلب».پس از او«ابو طالب»شیخ مکّه گردید.

در مدینه نیز تیره های دو قبیلۀ اوس و خزرج را در هر عصر شیخ هایی بوده است.

نیروی شعر و شاعری

شعر در جامعۀ عرب،یگانه هنر زیبا و فرهنگ مورد احترام بوده است.شاعر قبیله،سخنگوی رسمی و ناشر افتخارات قبیله و حافظ منافع و مدافع شرف قبیله بود.همچنان که در گذشته گفتیم، گاه با یک قصیده یا چند بیت شعر از شاعر قبیله،خصم،سرشکسته و بی آبرو می گردید.و گاه نیز با یک قصیده یا چند بیت شعر،میان دو قبیله جنگ بپاگشته خون ها ریخته می شد.و گاه یک قصیده، سبب آشتی و دوستی دو قبیله می شد.

اشعار نغز در اجتماعات قبایل در حج و بازارهای موسمی عرب سروده می شد،و پس از آن در همۀ قبایل عرب،دهان به دهان منتقل می گشت.بدین گونه شعر یگانه وسیلۀ نشر افکار و اندیشه های خوب و بد در جوامع عرب بود.بدین سبب می توان نیروی شعر را در آن جامعه،برتر و بالاتر از نیروی مال و شمشیر به حساب آورد.

نیروی بدنی و قهرمانی در جنگ ها

در جامعه های ابتدایی بشر و صحرانشینی آنها،قهرمانی و نیروی بدنی،تأثیر بسزایی دارد.

ارزش قهرمانی در جامعۀ عرب صحرانشین آن روز،از بسیاری جوامع صحرانشین مشابه آن بیشتر بود.در مکّه قبل از اسلام«حمزه بن عبد المطّلب»و«عمرو بن عبد ود»مشهورترین قهرمانان قریش بودند.

نیروی سرمایه

دارایی و سرمایه،همیشه در جامعه های انسانی مؤثّر بوده است،ولی دارایی در جامعۀ آن روز عرب،از بسیاری از جوامع دیگر انسانی مؤثّرتر بود.چه آنکه آنها ارزش های معنوی را بی حقیقت و بی ارج می پنداشتند،و می گفتند: