نقش ائمه علیهم السلام در احیای دین جلد 2 صفحه 174

علل به وجود آمدن فرقه های دینی

اشاره

در خاتمۀ این بحث،لازم است در مورد علل مهم و اساسی به وجود آمدن فرقه های شبیه به دینداران در جوامع بشری بررسی کوتاهی بنماییم.این بررسی در ذیل چند بحث انجام می شود:

مهم ترین انگیزه و سبب تحرّک و فعّالیت بشر،«خودخواهی»است.بشر غالبا بدین سبب، برای رسیدن به هواهای نفسانی خود،مجاهدت می کند.و شاید نیرومندترین کشش های نفسانی بشر، ریاست جویی،و پس از آن آزادی در رسیدن به اهوا و امیال خود باشد.

انسان غالبا برای ارضای این دو نوع شهوت،نیازمند گردآوری مال دنیا می باشد.در ضمن از آنجا که خودخواه است،خوش نامی در جامعه نیز جزء هواهای نفسانی اوست.

با توجّه به آنچه گفته شد،آدمی هر نظام اجتماعی را که در جامعه او را به هواهای نفسانی اش برساند،تأیید کرده از آن پیروی می کند.

از سنن باری تعالی در خلقت انسان،آن است که بشر دو نوع آفریده شده است:بشر رهبر، بشر پیرو.

بشر رهبر،خود به دو نوع تقسیم می شوند.چنان که خداوند می فرماید:

1. أَئِمَّهً یَهْدُونَ بِأَمْرِنا (1)

«رهبرانی که به امر ما هدایت می کنند.»

2. أَئِمَّهً یَدْعُونَ إِلَی النّارِ (2)

«رهبرانی که مردم را به سوخته شدن در آتش دعوت می کنند.»

بشر پیرو نیز به دو دسته تقسیم می شوند:

1. کسانی که با بینش صحیح،دنبال رهبرانی می روند که آنان را برای رسیدن به کمال انسانیت رهبری می کنند که همان رهبران نوع اوّل می باشند.

2. کسانی که مولای متّقیان علیه السّلام دربارۀ آنان می فرماید:

«همج رعاع،أتباع کلّ ناعق یمیلون مع کلّ ریح.» (3)

1- 1) -انبیاء:73، [1]سجده:24. [2]
2- 2) -قصص:41. [3]
3- 3) -نهج البلاغۀ صبحی صالح496/. [4]