نقش ائمه علیهم السلام در احیای دین جلد 2 صفحه 214

امامت در مکتب خلفا

اشاره

طرح و دلیل نظریۀ مکتب خلافت را از کتاب هایی که در ابتدای بحث بدانها اشاره داشتیم و به «الاحکام السّلطانیّه»موسوم است،نقل می کنیم.

قاضی ماوردی(متوفّای 450 هجری)و قاضی ابو یعلی(متوفّای 458 هجری)که هر دو در عصر خویش قاضی القضات بوده اند،در کتب خویش که هر دو به همین نام است،مسأله را بدین شکل مطرح می کنند:

امامت که همان خلافت بعد از رسول است به سه شکل منعقد می گردد:

1. خلیفه ای جانشین خویش،یعنی خلیفۀ بعد از خود را تعیین کند.به این معنی که اگر هارون الرّشید گفت:بعد از من امین و مأمون خلیفه اند،مسلمانان مجبور به پذیرش هستند،و این خلیفه،خلیفۀ شرعی و اسلامی است،و پذیرش او وجوب دینی دارد.این دو دانشمند می گویند:

«در این زمینه هیچ گونه اختلافی نیست،و پذیرش خلیفه بدین شکل مورد اجماع و اتّفاق است.»

استدلال این دو در مورد این گونه منعقد شدن امامت،و اصالت و صحّت آن به این است که ابو بکر بعد از خودش،عمر را به زمامداری مردم تعیین نمود و کسی هم با این نظریه مخالفت نکرد.

پذیرش عموم مسلمانان نشان می دهد که این راه و روش را صحیح دانسته اند.لذا این نوع از انتخاب خلیفه که به دست خلیفۀ قبل انجام می گیرد،به دلیل عمل ابو بکر و عدم اعتراض مردم، صحیح است و در اصالت و صحّت این روش در مکتب خلفا اختلافی وجود ندارد. (1)