نقش ائمه علیهم السلام در احیای دین جلد 2 صفحه 255

که فرموده است:

«خورشید و ماه آن چنان که به چشم می آیند کوچک نیستند،آن دو مانند زمین بزرگ هستند و مشرق ها و مغرب ها دارند.»

ابن عبّاس در زمان خود از حدیث پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم،آن استفاده را در بزرگی خورشید و ماه نمود که استفادۀ او و استدلال او صحیح بود.ما امروزه علاوه بر استفادۀ ابن عبّاس،از حدیث پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم چنین برداشت می نماییم:

3. از گفتار آن حضرت که فرموده:«آن دو را مانند زمین،مشرق و مغرب هست.»،استفاده می شود که بعضی از این سه،باید گرد بعضی دیگر در گردش باشند تا برای هر یک مشرق و مغرب ایجاد شود.

4. از آنجا که پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم،مشرق و مغرب آن سه را به لفظ جمع آورده و فرموده:«مشرق ها و مغرب ها دارند»،استفاده می نماییم که هر سۀ آنها باید کروی باشند؛چرا که اگر مسطّح باشند، هر یک را یک مشرق و یک مغرب بیش نمی باشد.

5. از برخورد ابن عبّاس با حدیث کعب،و سخنان وی دربارۀ کعب،روشن می شود که چنین شخصی،از کعب روایات بنی اسرائیلی نمی آموزد و برای مردم روایت نمی کند.

بنابراین بعضی اخبار بنی اسرائیلی که محدّثان آورده اند و گفته اند ابن عبّاس از کعب روایت کرده است،دروغ است و صحّت ندارد.آن روایت ها همانند روایت هایی است که به دروغ به پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم نسبت داده اند.

سبب جعل این گونه احادیث آن بوده است که در زمان بنی عبّاس،روایتی که محدّثان از ابن عبّاس،«جدّ خلفای بنی عبّاس»،روایت می کردند،اعتبار خاصی داشته است.گذشته از آن، محدّثان با روایت کردن از ابن عبّاس،به دستگاه خلافت تقرّب می جستند.این دو جهت،سبب شده است تا روایت های بسیاری به دروغ به ابن عبّاس نسبت داده شود.

*** «ابن عبّاس»از این حدیث پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم در زمان خویش چنان استفاده کرد،ما نیز در زمان خود از فرمایش آن حضرت چنین استفاده بردیم.چه بسا که پس از ما و در اعصار آینده،از این حدیث پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم بیش از ما استفاده کنند.امّا از حدیث«کعب»در تمام عصرها،جز نشر خرافات بنی اسرائیلی بین مسلمانان،هیچ نتیجۀ دیگری به دست نمی آید.