نقش ائمه علیهم السلام در احیای دین جلد 2 صفحه 265

دربارۀ دروغگویی مقاتل،از این گونه سخن ها در کتاب ها بسیار است.خلاصۀ آنچه از شرح حال مقاتل نقل کردیم این است که:

مقاتل از غلات مشبّهه بوده است.وی علم تفسیر قرآن را از اهل کتاب می آموخته،و آنان تفسیر آیات را برای او موافق کتاب های خود نقل می کرده اند.وی بعضی از آن اخبار را،به صورت حدیث پیامبر صلّی اللّه علیه و آله و سلّم روایت می کرده،و برای آن خبرها سند جعل می کرده است.او چندین کتاب به این گونه در تفسیر و دیگر علوم قرآن تألیف نموده است.

با وجود همۀ آنچه نقل کردیم،میزان پذیرش تفسیر او در مکتب خلفا،به قدری است که در شرح حال او نقل کرده و گفته اند:

«النّاس کلّهم عیال علی ثلاثه:علی مقاتل بن سلیمان فی التفسیر و....» (1)

«مردم همه در تفسیر قرآن کریم،جیره خوار نعمت مقاتل می باشند.» (2)

نمونه ای از روایت های جعلی مقاتل در تأیید خلفا

خطیب بغدادی در تاریخ بغداد،با سند متّصل،چنین روایت می کند:

«مقاتل گفت:ضحّاک برایم از ابن عبّاس روایت کرد که به پیامبر گفتند:یا رسول اللّه!کسی را به جانشینی بعد از خودت،برای ما تعیین کن تا او را بشناسیم،و در کارهایمان به او رجوع کنیم.چه آنکه ما نمی دانیم بعد از شما چه می شود.

آن حضرت فرمود:چنان که شخصی را برای شما معیّن کنم و آن شخص به شما فرمان به اطاعت از خدا دهد و شما از او نافرمانی کنید،نافرمانی از من کرده اید،و نافرمانی من،معصیت خداوند است.و چنانچه به شما فرمان دهد که معصیت خدا را بکنید و شما از او فرمانبرداری کنید، برای شما حجّتی می شود علیه من در روز قیامت.نه،چنین کاری نمی کنم و شما را به خدا وامی گذارم .» (3)

1- 1) -تاریخ بغداد،شرح حال مقاتل 161/13؛وفیات الاعیان 341/4؛ [1]تاریخ ابن کثیر 107/10؛میزان الاعتدال 173/4.
2- 2) -برای شناسایی ارزش تفسیر مقاتل،به تفسیر مقاتل و آنچه مفسّران از تفسیر او نقل کرده اند،رجوع شود.
3- 3) -تاریخ بغداد 165/13.