نقش ائمه علیهم السلام در احیای دین جلد 2 صفحه 314

بلندی» (1)دارد.

دارمی از پیامبر روایت می کند که فرمود: (2)

«منی پس از آنکه چهل شب در رحم ماند،فرشتۀ مسئول نفوس بنی آدم،آن منی را به معراج نزد پروردگار بالا می برد و می گوید:پروردگارا!این بندۀ تو مرد است یا زن؟...»

دارمی پس از نقل این روایت،خطاب به جهمیّه می گوید:

«چنانچه خداوند بنابر دروغ شما در رحم زن و در شکم با همان منی می باشد،پس این فرشته منی را به کجا بالا می برد؟»

و نیز می گوید:

«خداوند ملک قدّوس که از خلقش جدا زیست می کند،چه سبب می شود که جا و مکان گزیند در اماکن کثیف،و در شکم انسان ها و مرغان و حیوانات،و اینکه در هر گوشه ای جزئی از ذاتش قرار گیرد؟!» (3)

یعنی بنابر گفتۀ مخالفان مجسّمه که می گویند:«خداوند در همه جا هست»،باید در هر جا و گوشه ای،جزئی از اندام خداوند باشد.در این صورت چه سبب می شود که خداوند جای خود را از بالای عرش تغییر دهد،و اجزایی از ذات مقدّسش در جاهای کثیف قرار گیرد؟!

«دارمی»،«ابن خزیمه»و دانشمندانی دیگر از مکتب خلفا،دربارۀ مدّعای خود در مورد عرش و کرسی،به چندین آیه و چندین حدیث استدلال کرده اند که اکنون ما چند نمونه از آنها را بررسی می نماییم.

عرش و کرسی در مکتب خلفا

عرش خدا قبل از خلق مخلوقات:

در صحیح بخاری،سنن ترمذی،سنن ابن ماجه،مسند احمد،و تفسیرهای طبری و ابن کثیر و سیوطی و دیگران،آمده است:

«از پیامبر سؤال شد:خداوند پیش از آنکه موجودات عالم را خلق کند،در کجا بود؟فرمود:در میان ابری بود که نه در زیر آن ابر،هوا بود،و نه در بالایش و نه در عالم هیچ موجودی نبود،و عرش

1- 1) -باب استواء خالقنا العلیّ الأعلی الفعّال لما یشاء علی عرشه فکان فوقه و فوق کلّ شیء عالیا.
2- 2) -الردّ علی الجهمیّه25/.
3- 3) -الردّ علی الجهمیّه19/.