نقش ائمه علیهم السلام در احیای دین جلد 2 صفحه 386

آتش افروز این معرکه

آتش افروز این معرکه در مکتب خلفا،احمد بن ابی دؤاد(متوفّای 240 ق)بود. (1)وی در زمان مأمون مورد مشورت وی بود.مأمون در حال احتضار،به خلیفۀ بعد از خود،معتصم،چنین وصیت کرد:

« هیچ گاه احمد بن ابی دؤاد از تو جدا نشود و با طرف مشورت قرار دادن او،وی را در همۀ کارهایت شرکت ده که اهلیت این کار را دارد،و پس از من برای خود هیچ وزیر به کار نگیر.» (2)

بدین سبب احمد بن ابی دؤاد،یگانه مرد طرف شور خلیفه معتصم گردید و خلیفه،او را منصب قاضی القضاتی داد و هیچ کاری را در آشکارا و پنهان،بدون مشورت وی انجام نمی داد. (3)

معتصم در سال 218 هجری،در نامه ای از استاندارانش خواست تا مسلمانان را در قول مخلوق بودن قرآن امتحان کنند و دستور داد معلّمان به شاگردان این عقیده را تعلیم دهند.او گروهی از علما را به سبب مخالفت با این عقیده به قتل رسانید.(4)

1- 1) -وفیات الاعیان، [1]ترجمه احمد بن ابی دؤاد 67/1؛تاریخ خلفاء(سیوطی)،ترجمه واثق341/؛تاریخ بغداد 142/1.
2- 2) -وفیات الاعیان، [2]ترجمه احمد بن أبی دؤاد 67/1. فاختار خمسه فیهم ابن أبی دؤاد،و اتصل أمره،و أسند المأمون وصیته عند الموت إلی أخیه المعتصم،و قال فیها:و أبو عبد اللّه أحمد بن أبی دؤاد لا یفارقک الشرکه فی المشوره فی کلّ أمرک،فانّه موضع ذلک،و لا تتخذن بعدی وزیرا.
3- 3) -وفیات الاعیان،ترجمه احمد بن أبی دؤاد 67/1. و لما ولی المعتصم الخلافه جعل ابن أبی دؤاد قاضی القضاه،و عزل یحیی بن أکثم،و خصّ به أحمد،حتّی کان لا یفعل فعلا باطنا و لا ظاهرا إلاّ برأیه.