اسلام شناسی و پاسخ به شبهات: دفاع از اسلام و پیامبر صلی الله علیه واله صفحه 171

1- 359. سوره محمدصلی الله علیه وآله، آیه 12.

2- 360. سوره رعد، آیه 26.

3- 361. سوره معارج، آیه 10.

4- 362. سوره کهف، آیات 103و104.

5- 363. سوره نحل، آیات 107و108.

بَلْ هُمْ أَضَلَّ اُولئِکَ هُمُ الْغافِلُون ؛(1) «آنان همچون چارپایانند، بلکه آنان گمراه ترند. آن ها همان افراد غافلند.»؛ زیرا حیوانات، حیوانیت را انتخاب نکرده بلکه حیوان خلق شده اند و حرکت آن ها در مسیر حیوانیت، از خود بیگانگی نیست؛ ولی انسان که انسان خلق شده اگر حیوانیت را برگزیند از خود بیگانه شده است.

از خود بیگانگی عرفانی

ممکن است گفته شود که انسان مؤمن و عارف به خدا نیز خداوند را بر خود حاکم می کند و خواست او خواست خدا می شود، و نقطه اوج توحید و ایمان را سراپا تسلیم خدا شدن و به کلّی خود را فراموش کردن می داند؛ پس انسان موحّد نیز از خود بیگانه است.

ولی باید بدانیم که انسان هویتی خدایی دارد که از او نشأت گرفته و به سوی او باز می گردد. حقیقت و هویت او عین ربط به خدا، و تسلیم خدا شدن عین بازیافتن خویش است. آیاتی که از اهتمام به خود نکوهش کرده، مقصود از آن ها اهتمام به خودِ حیوانی و غفلت از آخرت و بدگمانی به وعده های خداوند است، همان گونه که می فرماید: { وَطَائِفَهٌ قَدْ أَهَمَّتْهُمْ أَنفُسُهُمْ یظُنُّونَ بِاللَّهِ غَیرَ الْحَقِ ّ ظَنَّ الْجاهِلِیهِ}؛(2) «و گروهی در اندیشه [زندگی دنیایی و جان خویشتن بودند و به خداوند گمان ناروا داشتند، گمانی متناسب با دوران جاهلیت.»

فقدان هویت اجتماعی

از خود بیگانگی، هم فردی و هم اجتماعی است. گاه جامعه ای از خود بیگانه می شود و جامعه ای دیگر را خود می پندارد. در اینجا نیز هویت جامعه دیگر را هویت خود می پندارد و جامعه دیگر را اصل قرار می دهد. افرادی که راه پیشرفت جامعه اسلامی را در غرب زدگی می دانند درصدد از خود بیگانه کردن مسلمانانند.