اسلام شناسی و پاسخ به شبهات: دفاع از اسلام و پیامبر صلی الله علیه واله صفحه 337

اولیای او را مورد بزرگ ترین خسارت های مادی و معنوی قرار داده و حقوق آن ها را پایمال کرده است و لذا این شرایط ایجاب می کند که حقّ قصاص ابتدائاً برای همین افراد قرار داده شود، تا علاوه بر تسکین آلام روحی و معنوی آن ها از طغیان احساسات انتقام جویانه آنان نیز جلوگیری شود. و البته در کنار به رسمیت شناختن چنین حقّی، اجازه عفو و گذشت از این حقّ نیز داده شده است تا کسانی که عفو را بر انتقام ترجیح می دهند نیز بتوانند به این کمال روحی دست یابند.

ثانیاً: تجویز عفو و گذشت از حقّ قصاص به معنای رها کردن مجرم بدون هر گونه مجازات و نادیده گرفتن حقوق عمومی نیست؛ زیرا اسلام، علاوه بر حقّ خصوصی در جنایات، حقّی را نیز برای حاکم به جهت حفظ امنیت و مصالح عمومی اجتماع قائل شده است و با وجود این حق می تواند اگر مصلحت بداند مجرم را مجازات نماید.

البته این مجازات، همان مجازاتی نیست که صاحبان حقوق خصوصی می توانند اعمال کنند، بلکه یک مجازات بدلی است که به عنوان تعزیر اعمال می شود و می تواند نظم و امنیت اجتماعی را تأمین کرده، اجتماع را از هرج و مرج حفظ نماید.

3 - عدم اجرای قصاص در کشتن غیر مسلمان

گاهی اشکال می شود: اگر چنین است که اسلام برای جان انسان ها ارزش قائل است پس چرا حکم قصاص را در مورد کشتن مسلمان کافر ذمی اجرا نمی کند؟ آیا این تبعیض در اجرای حکم قصاص نیست؟ آیا خون و جان کافر ذمی در حکومت اسلامی محترم نیست؟

پاسخ: به طور کلّی می گوییم: قصاص در اسلام با آنچه در تاریخ حقوق کیفری به عنوان قصاص شناخته می شود، تفاوت دارد. قصاص در مفهوم تاریخی خود نتیجه منطقی دیدگاه «سزادهی» و اعتقاد به عدالت مطلق است. در این دیدگاه مجرم حتماً باید مجازات شود و معیار تعیین نوع و مقدار مجازات هم جرم ارتکابی است. بنابراین، قاتل عامد باید حتماً کشته شود، صرف نظر از این که چه کسی را کشته است و در چه شرایطی مرتکب قتل شده است.