اسلام شناسی و پاسخ به شبهات: دفاع از اسلام و پیامبر صلی الله علیه واله صفحه 415

1- 795. سوره زخرف، آیه 23.

در هیچ شهر و دیاری پیش از تو پیامبر انذارکننده ای نفرستادیم مگر این که ثروتمندان مست و مغرور آن گفتند: ما پدران خود را بر آیینی یافتیم و به آثار آنان اقتدا می کنیم.»

آنان تقلید از پدران و گذشتگان خویش را سنتی می دانستند که باید پایدار بماند، هر چند دلیلی منطقی برای کار خود نداشتند و کار پدرانشان نیز جاهلانه و نابخردانه بود.

خداوند متعال در این باره می فرماید: { وَإِذا قِیلَ لَهُمُ اتَّبِعُوا ما أَنْزَلَ اللَّهُ قالُوا بَلْ نَتَّبِعُ ما أَلْفَینا عَلَیهِ آباءَنا أَ وَلَوْ کانَ آباؤُهُمْ لا یعْقِلُونَ شَیئاً وَلا یهْتَدُونَ ؛(1) «و هنگامی که به آن ها گفته شود: از آنچه خدا نازل کرده، پیروی کنید. می گویند: نه، ما از آنچه پدران خود را بر آن یافتیم، پیروی می نماییم. آیا اگر پدران آن ها، چیزی نمی فهمیدند و هدایت نیافتند [باز از آن ها پیروی خواهند کرد]؟»

اینان چون روز قیامت با عذاب الهی روبه رو می شوند بر کسانی که آن ها را الگوی خود قرار داده بودند نفرین می کنند و عذاب دو چندانی را از خدا برایشان می خواهند. خداوند متعال در این باره می فرماید: { یوْمَ تُقَلَّبُ وُجُوهُهُمْ فِی النّارِ یقُولُونَ یا لَیتَنا أَطَعْنَا اللَّهَ وَأَطَعْنَا الرَّسُولاَ * وَقالُوا رَبَّنا إِنّا أَطَعْنا سادَتَنا وَکُبَراءَنا فَأَضَلُّونَا السَّبِیلاَ * رَبَّنا آتِهِمْ ضِعْفَینِ مِنَ الْعَذابِ وَالْعَنْهُمْ لَعْناً کَبِیراً}؛(2) «در آن روز که صورت های آنان در آتش [دوزخ دگرگون خواهد شد [از کار خویش پشیمان می شوند و ]می گویند: ای کاش! خدا و پیامبر را اطاعت کرده بودیم. و می گویند: پروردگارا! ما از سران و بزرگان خود اطاعت کردیم و ما را گمراه ساختند، پروردگارا! آنان را از عذاب، دو چندان ده و آن ها را لعن بزرگی فرما.»

پیامبرصلی الله علیه وآله نیز در حدیثی این نوع تقلید را مذمّت کرده و می فرماید: «امّتی نباشید که می گویند: اگر مردم خوب کردند ما نیز خوب خواهیم کرد و اگر مردم ظلم کردند ما نیز ظلم خواهیم نمود. ولی خود را آماده سازید که اگر مردم کار خوبی به جای آوردند شما نیز چنین کنید و اگر کار بد کردند شما چنین نکنید».(3)