اسلام شناسی و پاسخ به شبهات: دفاع از اسلام و پیامبر صلی الله علیه واله صفحه 565

1- 1041. سوره حجرات، آیه 13.

2- 1042. معدن الجواهر، ابوالفتح کراجکی، ص 21.

3- 1043. سوره آل عمران، آیه 64.

و المحبّه لهم و اللّطف بهم و لاتکوننّ علیهم سبعاً ضاریاً تغتنم أکلهم فإنّهم صنفان إمّا أخٌ لک فی الدّین و إمّا نظیرٌ لک فی الخلق»؛(1) «و مهربانی بر رعیت را پوششی برای دل خود گردان، و نیز دوستی ورزیدن با آنان و مهربانی با همگان را. و مباش همچون جانور شکاری که خوردنشان را غنیمت شماری، چه رعیت دو دسته اند: دسته ای برادر دینی تواند، و دسته دیگر در آفرینش با تو همانند.»

هر چند این حکم در مورد امور داخلی صادر شده ولی باتوجه به مبنای آن، روابط بین المللی را نیز شامل می شود.

اسلام، گذشته از توصیه های فراوان به وفای به عهد، نسبت به روابط بین المللی تأکید ویژه نموده که از آن جمله توصیه به وفای به عهد حتی در مقابل منحطترین جوامع از حیث عقیده و فرهنگ و سخت ترین دشمن جامعه اسلامی؛ یعنی مشرکین است، چنان که می فرماید: { فَأَتِمُّوا إِلَیهِمْ عَهْدَهُمْ إِلی مُدَّتِهِمْ إِنَّ اللَّهَ یحِبُّ الْمُتَّقِینَ ؛(2) «پیمان آن ها را تا پایان مدّتشان محترم بشمارید؛ زیرا خداوند پرهیزکاران را دوست دارد.»

6 - اسلام و روابط اقتصادی بین المللی

اسلام نیز بر روابط اقتصادی بین المللی تأکید فراوان دارد. در روایات متعددی که فلسفه و منافع حج را برمی شمارد با این که حج یک عمل عبادی خالص برای تهذیب نفس است، از روابط اقتصادی - اعم از تجارت و حمل و نقل بین المللی - به عنوان یکی از فلسفه های ویژه حج یاد کرده است.

هشام بن حکم چون از امام صادق علیه السلام از حکمت حج سؤال می کند، آن حضرت ضمن برشمردن حکمت های مختلف حج می فرماید: «در موسم حج مردم از مشرق و مغرب گرد هم جمع می شوند تا با یکدیگر آشنا شوند. این که هر ملّتی از تجارت ها و فراورده های اقتصادی ملت های دیگر استفاده کند و کالاها بین بلاد مبادله گردد... .

سپس حضرت بر ضرورت روابط بین المللی به طور کلّی و به اموری از جمله روابط