- پیشگفتار 1
- 1- مَثَل آتش 4
- 2- مَثَلِ باران و رگبار 7
- 3- مَثَل پشه 12
- 4- مَثَل چوپان و گوسفندان 22
- 5- مَثَل بذر پر برکت 27
- 6- مَثَل باران و سنگ صاف 34
- 7- مَثَل باغ حاصلخیز 40
- 8- مَثَل گردباد آتشبار 43
- 9- مَثَل آفرینش عیسی و آدم علیهما السّلام 50
- 10- مَثَل باد سموم و کشتزار 53
- 11- مَثَل نور و ظلمات 57
- 12- مَثَل شتر و سوراخ سوزن 62
- 13- مَثَل زمین نرم و زمین شوره زار 67
- 14- مَثَل سگ هار 70
- 15- مَثَل بنای محکم و بنای سست 80
- 16- مَثَل تجارت مجاهدان 86
- 17- مَثَل زندگی و آب 94
- 18- مَثَل کور و بینا ، کر و شنوا 101
- 19- مَثَل کف دست و آب 106
- 20- مَثَل آب و کف 111
- 21- مَثَل خاکستر و تندباد 118
- 22- مَثَل درخت پاکیزه و درخت ناپاک 122
- 23- مَثَل برده و آزاد 131
- 24- مَثَل گنگ مادر زاد و انسان سالم 133
- 25- مَثَل منطقه امن 137
- 26- مَثَل زندگی دنیا و گیاه 142
- 27- مَثَل مگس 155
- 28- مَثَل چراغ و چراغدان 160
- 29- مَثَل سراب و ظلمات 171
- 30- مَثَل عنکبوت 180
- 31- مَثَل اصحاب قریه 191
- 32- مَثَل غلام یک خواجه و غلام چند خواجه 201
- 33- مَثَل یاران رسول اللّه صلی اللّه علیه و آله و سلّم 205
- 34- مَثَل خوردن گوشت برادر مرده 211
- 35- مَثَل زندگی دنیا و آب باران 218
- 36- مَثَل نور خدا و پف دهان 229
- 37- مَثَل دراز گوش 234
- 38- مَثَل چوب خشک (منافقان ) 240
- 39- مَثَل زنان بد و شوهران خوب 246
- 40- مَثَل دو زن الگو و نمونه 249
- فهرست منابع 254
- پی نوشتها 1 262
- پی نوشتها 262
- پی نوشتها 2 283
- پی نوشتها 3 300
پیشگفتار
کتاب حاضر شامل چهل ((مثل )) از مَثل های تعلیمی و تربیتی قرآن مجید ، در موضوعهای مختلف ، عقیدتی ، اخلاقی ، تاریخی ، سیاسی و اجتماعی است که به ترتیب از سوره ((بقره )) تا سوره ((تحریم )) به شیوه نوینی استخراج شده است ؛ نخست پس از ذکر عنوان هر مثل در آغاز صفحه ، متن آیه (یا آیات ) مورد مثل ، همراه ترجمه آورده شده ، آنگاه وجه شباهت بین مثل و ممثَّل ذکر و در پایان تحت عنوان نکته (یا نکته ها) با استفاده از سخنان پیشوایان دین و نظرات مفسّران بزرگ قرآن کریم ، درسها ، پند آموزیها و عبرت گیریهایی که هدف اصلی از آوردن مثلهای قرآنی می باشد ، بیان گردیده است . هدف از گردآوری این مثلها ، تنبّه و بیداری و عبرت آموزی است ، زیرا استفاده از مثل ، یکی از بهترین شیوه ها و مؤ ثّرترین روشها و ساده ترین و عمومی ترین راههای تربیتی است .
نقش مثالهای قرآنی در اثبات معارف الهی
در مثالهای قرآن ، نوعاً مسائل معنوی ، عقلی و عقیدتی که غیر قابل دیدن با چشم سر است ، به محسوسات و چیزهای قابل رؤ یت تشبیه
شده تا آن مطالب معنوی ، در ذهن جایگزین و اطمینان بخش گردد . زیرا اُنس و اُلفت انسان بیشتر با محسوسات و اشیای دیدنی است و حقایق پیچیده عقلی از دسترس افکار تا اندازه ای دورتر می باشد ، مثالها و تشبیهای معقول به محسوس ، آنها را از فاصله دوردست نزدیک می آورد و در آستانه حسّ قرار می دهد .
گاه می شود یک مثال به جا و مناسب و هماهنگ با مقصود ، مطلب را برای همه قابل فهم می سازد بسیاری از مسائل علمی که در شکل اصلی خودش تنهابرای خواصّ قابل فهم است ، و توده مردم استفاده چندانی از آن نمی برند ، ولی هنگامی که با مثال آمیخته شد ، برای همگان قابل درک می گردد و هرکس در هر حد و پایه ای از معلومات باشد ، می تواند از آن بهره گیرد . علاوه بر این ، مثال هماهنگ و منطبق با مقصود ، نقش به سزایی در مجاب کردن و خاموش ساختن افراد لجوج دارد . بنا بر این مثل در توضیح و تفهیم و اثبات حقایق و مغلوب کردن لجوجان نقش انکار ناپذیری دارد .
سفره گسترده و غذای آماده الهی
رسول اکرم صلّی اللّه علیه و آله و سلّم طی گفتاری ، قرآن کریم را به طعام گسترده الهی تشبیه نموده و فرمودند :
((اِنَّ هذَا الْقُرانَ مَاءْدُبَهُ اللّهِ فَتَعَلَّموا مِنْ مَاءْدُبَتِهِ مَا اسْتَطَعْتُمْ ؛ (1) این قرآن غذای آماده الهی است ، لذا آنچه توان دارید ، از خوان نعمت خداوند بهره جویید)) .