تمثیلات قرآن‌ صفحه 115

نیز، نه تنها ثوابی عاید انفاق کننده نمی‌کند، بلکه مال انفاق شده را نیز از بین می‌برد. «1»

آری کسی که چیزی به دیگری می‌دهد و منّتی بر او میگذارد، و یا با آزار خود او را شکسته دل می‌سازد، در حقیقت چیزی به او نداده است. زیرا اگر سرمایه‌ای به او داده، سرمایه‌ای هم از او گرفته و چه بسا آن تحقیرها و شکستهای روحی به مراتب بیش از مالی باشد که به او بخشیده است.

بنابراین اگر چنین اشخاصی اجر و پاداش نداشته باشند کاملا طبیعی و عادلانه خواهد بود، بلکه می‌توان گفت چنین افرادی در بسیاری از موارد بدهکارند نه طلبکار، زیرا آبروی انسان به مراتب برتر و بالاتر از ثروت و مال است. «2»

[تمثیلات مقایسه ای برای ترسیم ارزشها و ضد ارزشها]

اشاره

همانگونه که پیشتر اشاره داشتیم، قرآن کریم برای ترسیم ارزشها و ضد ارزشها، گاه به مقایسه آنها با یکدیگر پرداخته و در قالب تمثیلاتی چند، چهره نیکان و بدان و ابرار و اشرار را در کنار هم، و در دو جبهه مخالف، ترسیم نموده و از فطرتهای سلیم و وجدانهای بیدار در مورد عدم تساوی آن دو اقرار می‌گیرد.

در اینجا نمونه‌هائی از تمثیلاتی که در قالب مقایسه و برای تبیین چهره‌های گوناگون ترسیم گردیده ارائه می‌گردد:

الف) تمثیل «مؤمن» و «کافر» در قالب مقایسه‌

اشاره

می‌دانیم قرآن برای مرزهای جغرافیایی و نژادی و طبقاتی و مانند آن که انسانها را از یکدیگر جدا می‌کند اهمیّتی قائل نیست، تنها مرز را مرز «ایمان» و «کفر» شمرده است و به این ترتیب تمام جامعه انسانی را به دو گروه «مؤمن» و «کافر» تقسیم می‌کند. «3»

قرآن در ترسیم حالات «مؤمنین» و «کفّار» آن را در قالب تمثیلاتی زنده و گویا، آشکارا (1). مثالهای زیبای قرآن، ج 1، ص 119.

(2). تفسیر نمونه، ج 2، ص 236 و 237.

(3). همان، ج 18، ص 231.