تمثیلات قرآن‌ صفحه 122

امّا دریچه دل کافر بر همه حقایق، بسته شده و آنان با وجود بهره‌مندی از چشم و گوش و سایر حواس بشری باز از نعمت درک حقایق محرومند و به تعبیر قرآن کریم همچون حیواناتی گنگ و یا پست‌تر از آن هستند که در وادی غفلت و باتلاق جهالت سرگردان هستند.

لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْیُنٌ لا یُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا یَسْمَعُونَ بِها أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُونَ. «1»

«آنها دلها (عقلها) یی دارند که با آن (اندیشه نمی‌کنند) و نمی‌فهمند، و چشمانی که با آن نمی‌بینند و گوشهایی که با آن نمی‌شنوند، آنها همچون چهارپایانند، بلکه گمراهتر! اینان همان غافلانند.»

«خواجه عبد اللّه انصاری» چه نیکو به این حقیقت اشاره داشته آنجا که می‌گوید:

«نابینای حقیقی اوست که نه دیده عبرت دارد تا از روی استدلال به آیات آفاق نظر کند، نه دل فکرت دارد تا در آیات انفس تأمّل کند، نه بصیرت حقیقت دارد تا به نور فراست مکاشفات اسرار غیبی ببیند. و بینای حقیقی اوست که به علم یقین شواهد افعال نگرد که:

أَ وَ لَمْ یَنْظُرُوا فِی مَلَکُوتِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ باز به عین الیقین حقایق صفات بیند که: أَ فَلا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ و باز به حقّ الیقین جلال ذات بیند که: أَ لَمْ تَرَ إِلی رَبِّکَ کَیْفَ مَدَّ الظِّلَّ ...» «2»

3) تمثیل مؤمن و کافر به «زمین حاصلخیز» و «زمین شوره‌زار»

وَ الْبَلَدُ الطَّیِّبُ یَخْرُجُ نَباتُهُ بِإِذْنِ رَبِّهِ، وَ الَّذِی خَبُثَ لا یَخْرُجُ إِلَّا نَکِداً کَذلِکَ نُصَرِّفُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَشْکُرُونَ «3» «سرزمین پاکیزه گیاهش به فرمان پروردگار می‌روید، امّا سرزمین‌های بد طینت (و شوره‌زار) جز گیاه ناچیز و بی‌ارزش از آن نمی‌روید، اینگونه آیات را برای آنها که شکر (1). اعراف/ 179.

(2). تفسیر کشف الاسرار، ج 5، ص 478.

(3). اعراف/ 58.