تمثیلات قرآن‌ صفحه 125

ولی از دیگران دستگیری ننموده چیزی از آن را به دیگران نمی‌آموزند. بعضی دیگر، هم خود از آن منتفع می‌شوند و هم به دیگران می‌آموزند، طایفه سوم کسانی هستند که نه خود از آن می‌آموزند و نه به دیگران یاد می‌دهند.» «1»

4- تمثیل مؤمن و کافر به «راستان» و «کژان»

أَ فَمَنْ یَمْشِی مُکِبًّا عَلی وَجْهِهِ أَهْدی أَمَّنْ یَمْشِی سَوِیًّا عَلی صِراطٍ مُسْتَقِیمٍ «2» «آیا کسی که به رو افتاده حرکت می‌کند به هدایت نزدیکتر است یا کسی که راست قامت در صراط مستقیم گام برمی‌دارد.»

در این آیه، افراد بی‌ایمان و ظالمان لجوج مغرور، به کسی تشبیه شده‌اند که از جاده‌ای ناهموار و پر پیچ و خم می‌گذرد، در حالی که به رو افتاده و با دست و پا، یا به سینه حرکت می‌کند، نه راه را به درستی می‌بیند، و نه قادر به کنترل خویشتن است، نه از موانع با خبر است و نه سرعتی دارد! کمی راه می‌رود و درمانده می‌شود.

ولی مؤمنان را به افراد راست قامتی تشبیه می‌کند که از جاده‌ای هموار و صاف و مستقیم با سرعت و قدرت و آگاهی تمام به راحتی پیش می‌رود.

... آری افراد بی‌ایمان چون خودخواه و خودپرست و لجوجند و جز منافع مادّی و زودگذر خویش چیز دیگری را نمی‌بینند، و از آنجا که مسیر آنها مسیر هواپرستی است، به کسی می‌مانند که از سنگلاخی عبور می‌کند در حالی که بر سینه و دست و پا می‌خزد، امّا کسانی که در پرتو ایمان از قید هوای نفس رسته‌اند بینشی عمیق، و مسیری صاف و روشن دارند. «3»

لذا مثل کفّار در لجاجت و سرکشی عجیبی که دارند و در نفرتشان از حقّ، مثل کسی را می‌ماند که راهی را که می‌خواهد طی کند با خزیدن روی زمین، آنهم به صورت طی (1). تفسیر درّ المنثور، به نقل از: تفسیر المیزان، ج 8، ص 239.

(2). ملک/ 22.

(3). تفسیر نمونه، ج 24، ص 349 و 350. با تلخیص.