تمثیلات قرآن‌ صفحه 127

5- تمثیل مؤمن و کافر به «گشاده سینه» و «سینه سخت»

فَمَنْ یُرِدِ اللَّهُ أَنْ یَهْدِیَهُ یَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ وَ مَنْ یُرِدْ أَنْ یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقاً حَرَجاً کَأَنَّما یَصَّعَّدُ فِی السَّماءِ کَذلِکَ یَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَی الَّذِینَ لا یُؤْمِنُونَ «1» «آن کس را خدا بخواهد هدایت کند سینه‌اش را برای (پذیرش) اسلام گشاده می‌سازد و آن کس را که (بخاطر اعمال خلافش) بخواهد گمراه سازد سینه‌اش را آنچنان تنگ می‌سازد که گویا می‌خواهد به آسمان برود، اینچنین خداوند پلیدی را بر افرادی که ایمان نمی‌آورند قرار می‌دهد.»

در این آیه کریمه، به زمینه‌های روحی مردم در پذیرش حقّ اشاره گردیده است.

یعنی آنان که روحشان پاک و قلبشان نورانی است، و آنان که پویندگان راه حقّند و جویندگان و تشنگان زلال ایمان، ایشان همواره تسلیم حقّند و آغوش خود را برای پذیرش حقّ و معارف حقّ گشوده‌اند و خداوند هم در عوض به آنان شرح صدر می‌بخشاید و چراغهای روشنی فرا راه آنها قرار می‌دهد تا برای بدست آوردن آب حیات در ظلمات گم نشوند.

در مقابل، آنان که زمینه پذیرش حقّ در آنان نیست، و بی‌اعتنائی خود را نسبت به حقّ و معارف حقّه ثابت کرده‌اند، خداوند قلب آنها را تنگ و تاریک می‌گرداند و در مسیر زندگی آنها را با انبوهی از مشکلات روبرو می‌کند و توفیق هدایت را از ایشان سلب می‌نماید.

لذا منظور از «صدر» (سینه) در اینجا روح و فکر است و این کنایه در بسیاری از موارد به کار می‌رود، و منظور از «شرح» (گشاده ساختن) همان وسعت روح و بلندی فکر و گسترش افق عقل آدمی است، زیرا پذیرش حقّ احتیاج به گذشتهای فراوانی از منافع شخصی دارد که جز صاحبان ارواح وسیع و افکار بلند، کسی آمادگی برای آن نخواهد (1). انعام/ 125.