تمثیلات قرآن‌ صفحه 138

مقایسه این دو فرد با هم، بیانگر فاصله زیادی است که در میان طرز فکر بت‌پرستی و خداپرستی وجود دارد، و روشن کننده تفاوت این دو برنامه و پرورش یافتگان این دو مکتب است. کوتاه سخن اینکه، «توحید» و «شرک» تنها یک عقیده نیست، یک الگوی کامل برای تمام زندگی است، یک برنامه وسیع و گسترده است که فکر و اخلاق و عواطف و زندگی فردی و اجتماعی، سیاسی و اقتصادی و فرهنگی را دربر می‌گیرد، و مقایسه عربهای مشرک عصر جاهلیّت با مسلمانان موحّد آغاز اسلام می‌تواند ترسیم روشنی از این دو برنامه و مسیر باشد. «1»

ج) تمثیل «مؤمن» و «منافق» در قالب مقایسه‌

قرآن کریم در آیات بسیاری، پرده از ماهیت منافقین برداشته و مسلمانان را به شناخت چهره‌های مزوّری که ظاهری شایسته امّا دلی پر کینه دارند، فرا خوانده است.

برخی تمثیلات قرآنی نیز عهده‌دار این نقش بوده و با ارائه تصاویری بدیع، نیّات و مقاصد آنها را به وضوح ترسیم نموده است.

از جمله می‌توان به تمثیل ذیل اشاره داشت که در نهایت روشنی و وضوح، بی‌ثباتی و سستی کار منافقان و استحکام و بقای کار اهل ایمان، به تصویر کشیده شده است.

أَ فَمَنْ أَسَّسَ بُنْیانَهُ عَلی تَقْوی مِنَ اللَّهِ وَ رِضْوانٍ خَیْرٌ أَمْ مَنْ أَسَّسَ بُنْیانَهُ عَلی شَفا جُرُفٍ هارٍ فَانْهارَ بِهِ فِی نارِ جَهَنَّمَ وَ اللَّهُ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الظَّالِمِینَ «2» «آیا کسی که شالوده آن را بر پرهیز از خدا و خشنودی او بنا کرده بهتر است، یا کسی که اساس آن را بر کنار پرتگاه سستی بنا نموده که ناگهان در آتش دوزخ فرو می‌ریزد، و خداوند گروه ستمگر را هدایت نمی‌کند.»

مؤمنان به کسی می‌مانند که برای بنای یک ساختمان، زمین بسیار محکمی را (1). تفسیر نمونه، ج 11، ص 331- 327. با تلخیص و تصرف.

(2). توبه/ 109.