تمثیلات قرآن‌ صفحه 142

«طیف تعبیر در قرآن و تصویرهای رنگی داستانها و تابلوها و اسلایدهایش، واقعیّتهای جاندار خارجی را با همه رخدادهایش برمی‌تابد، تو گوئی قهرمانان تاریخ از میدان حیات به در نرفته و هنوز دارند زندگی می‌کنند.» «1»

و محقّق دیگری چنین اذعان می‌دارد:

«کمتر کسی مناظر برانگیخته شدن مردگان را به صورت تصویری، مانند سینورلی ایتالیائی ترسیم کرده، شاهکارهای میکل آنژ نیز بر روی طاق سیستین در واتیکان در خور تحسین و اعجاب است. عجب اینجاست که قرآن بدون یاری از آب و رنگ و خط و حجم فوق آنها گام نهاده است.» «2»

شایان ذکر است که ترسیم‌ها و تصویرهای قرآنی تنها برای زینت بخشیدن به کلام بکار نرفته است، بلکه گاه مضمون یک امر و حقیقت آن، جز با تصویرگری نمود پیدا نمی‌کند و به همین دلیل است که می‌توان آن را مناسبترین روش در آشکار نمودن مقصود و تأثیرگذاری بر مخاطب دانست. «3»

علّامه زمخشری می‌گوید:

«ترسیم و تصویر حقایق معنوی در قالب امری محسوس غالبا ملازمت این دو (امر حسی با امر معنوی) را به دنبال دارد و هیچ چیز همچون تصاویر محسوس نمی‌تواند در ذهن تأثیر گذار باشد.» «4»

قرآن کریم به منظور تنزّل معارف بلند و تبیین معارف ژرف، آنها را در قالب تمثیلاتی نغز و تصاویری زنده در پیش چشم آدمی قرار داده و با خلق تابلوهای بدیع و ماهرانه، روح و اندیشه آدمی را تسخیر نموده و عقل و وجدان او را به تکاپو وا داشته است.

هر یک از تمثیلات قرآنی، با کلید کلمات خود دریچه روح آدمی را گشوده و با ترسیم‌های دقیق و عمیق خود، معقول را محسوس، مخفی را آشکار، غائب را حاضر، (1). مباحث فی علوم القرآن، ص 129.

(2). آفرینش هنری در قرآن، ص 71، پاورقی.

(3). جمالیات المفردة القرآنیة، ص 112.