تمثیلات قرآن‌ صفحه 144

محسوسات و ملموساتی که دسترسی بدانها و فهم و درک آنها برای عقول بشری امکان‌پذیر است ارائه می‌دهد. «1»

از جمله تمثیلاتی که این نقش را به خوبی ایفا می‌کنند می‌توان به دو نمونه ذیل اشاره نمود:

1- تمثیل ذات پاک خداوند به نور

اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ، مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکاةٍ فِیها مِصْباحٌ الْمِصْباحُ فِی زُجاجَةٍ، الزُّجاجَةُ کَأَنَّها کَوْکَبٌ دُرِّیٌّ یُوقَدُ مِنْ شَجَرَةٍ مُبارَکَةٍ زَیْتُونَةٍ لا شَرْقِیَّةٍ وَ لا غَرْبِیَّةٍ، یَکادُ زَیْتُها یُضِی‌ءُ وَ لَوْ لَمْ تَمْسَسْهُ نارٌ، نُورٌ عَلی نُورٍ، یَهْدِی اللَّهُ لِنُورِهِ مَنْ یَشاءُ وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ وَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ عَلِیمٌ «2» «خداوند نور آسمانها و زمین است، مثل نور خداوند همانند چراغدانی است که در آن چراغی (پرفروغ) باشد، آن چراغ در حبابی قرار گیرد، حبابی شفاف و درخشنده، همچون یک ستاره فروزان، این چراغ با روغنی افروخته می‌شود که از درخت پربرکت زیتونی گرفته شده که نه شرقی است و نه غربی (آنچنان روغنش صاف و خالص است که) نزدیک است بدون تماس با آتش شعله‌ور شود، نوری است بر فراز نور. و خدا هر کس را بخواهد به نور خود هدایت می‌کند و خداوند به هر چیزی آگاه است.»

کلمه «نور» معنایی معروف دارد، و آن عبارتست از چیزی که اجسام کثیف و تیره را برای دیدن ما روشن می‌کند، و هر چیزی بوسیله آن ظاهر و هویدا می‌گردد، ولی خود نور برای ما بنفس ذاتش مکشوف و هویداست، چیز دیگری آن را ظاهر نمی‌کند، پس نور عبارتست از: چیزی که ظاهر بالذات و مظهر غیر است. مظهر اجسام قابل دیدن.

این اولین معنایی است که کلمه نور را برای آن وضع کرده‌اند، بعدا به نحو استعاره یا حقیقت ثانویه بطور کلّی به هر چیزی که محسوسات را مکشوف می‌سازد استعمال

(1). بنگرید به: الامثال و المثل و المثلات فی القرآن الکریم، سمیح العاطف، ص 33 و 34.

(2). نور/ 35.