تمثیلات قرآن‌ صفحه 150

این مثل چون واسطه است اندر کلام واسطه شرط است بهر فهم عام

«1» دقّت و تأمّل در روشهای تربیتی قرآن کریم نشانگر این مطلب است که خدای متعال در طرح مسائل اعتقادی همچون: توحید، نبوت و معاد، ضمن بهره‌گیری از روشهای استدلالی، همان مطالب را با ارائه تمثیلاتی ساده و روان، و با ارائه تصاویری دل‌انگیز تنزّل بخشیده و از این طریق، دلها را برای پذیرش معارف الهی آماده ساخته و بذر ایمان را در وجودشان پرورش داده است.

مثال ذیل نمونه‌ای گویا بر این مدعاست:

تمثیل ایمان و کفر به «درخت پاک» و «درخت ناپاک»

أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا کَلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ* تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها، وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ* وَ مَثَلُ کَلِمَةٍ خَبِیثَةٍ کَشَجَرَةٍ خَبِیثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ ما لَها مِنْ قَرارٍ. «2»

«آیا ندیدی چگونه خداوند کلمه طیّبه (و گفتار پاکیزه) را به درخت پاکیزه‌ای تشبیه کرده که ریشه آن (در زمین) ثابت و شاخه آن در آسمان است؟! میوه‌های خود را در هر زمان به اذن پروردگارش می‌دهد، و خداوند برای مردم مثلها می‌زند شاید متذکّر شوند (و پند گیرند) و (همچنین) «کلمه خبیثه» را به درختی ناپاک تشبیه کرده که از زمین برکنده شده و قرار و ثباتی ندارد.»

در آیات فوق که از جمله زیباترین و شیواترین مثل‌های قرآنی، است ایمان و کفر و فواید و آثار آن در زندگی بشر در قالب تصاویر بدیعی به زیبایی تمام ترسیم گردیده است.

بنا بر اعتقاد مفسّرین مقصود از کلمه طیّبه در این تمثیل، همان اصل توحید و

(1). مثنوی معنوی، دفتر پنجم.

(2). ابراهیم/ 24 تا 26.