تمثیلات قرآن‌ صفحه 187

می‌آید، امّا کفها به بیرون پرتاب می‌شوند ولی آنچه به مردم سود می‌رساند (آب یا فلز خالص) در زمین می‌ماند. خداوند این چنین مثال می‌زند.»

آیه کریمه مورد بحث، از آیات برجسته قرآنی است که درباره طبیعت حقّ و باطل بحث نموده، و شکل‌گیری و کیفیت ظهور و آثار خاص هر یک از آن دو را خاطر نشان می‌سازد و سنّت خدای سبحان را در خصوص حقّ و باطل بیان می‌کند، و این بیان را در ضمن مثلی می‌آورد. «1»

در این مثال ترسیم دقیقی از سیمای حقّ و باطل صورت پذیرفته است و باطل را تشبیه نموده به کفهای بیهوده و بلند آواز و میان تهی که همیشه بالانشین است، امّا هنری ندارد و باید به کناری ریخته شوند. و حقّ را تشبیه نموده به آب حیاتبخش و زندگی آفرین که سرچشمه نموّ و حرکت است، ولی خاموش و بی‌سروصدا و متواضع است، و چنانچه روی زمین هم نماند در اعماق زمین نفوذ می‌کند و چیزی نمی‌گذرد که به صورت چشمه‌سارها و قناتها و چاهها سر از زمین بر می‌دارد، تشنه کامان را سیراب می‌کند، درختان را بارور و گلها را شکفته و میوه‌ها را رسیده و به همه چیز سروسامان می‌دهد. «2»

در این مثال پر معنی که با الفاظ و عبارات موزونی ادا شده و منظره حقّ و باطل را به عالی‌ترین صورتی ترسیم کرده، حقایق فراوانی نهفته است که در اینجا به قسمتی از آن اشاره می‌کنیم: «3»

1- تعریف حقّ و باطل‌

بر اساس آیه شریفه، حقّ یعنی واقعیّتها و باطل یعنی پندارها و خیالهای خام و بی

(1). تفسیر المیزان، ج 11، ص 515.

(2). تفسیر نمونه، ج 10، ص 166.

(3). در بیان این نکات از منابعی چون: تفسیر نمونه، ج 1، ص 166 تا 171 و الامثال فی القرآن الکریم، جعفر سبحانی، ص 158 تا 160 و تفسیر نور، ج 6 ص 168 و 169 و مثالهای زیبای قرآن، ج 1، ص 295 تا 300 و آشنائی با قرآن، ج 1، ص 180 و حقّ و باطل، مرتضی مطهری، ص 49 تا 63، بهره جسته‌ایم.