تمثیلات قرآن‌ صفحه 192

7- تبیین حقیقت دنیا و ناپایداری آن‌

اشاره

دنیا نامی است بر مرحله ابتدائی از هستی و قشری کم مایه از آن، که در حال حاضر، انسان محصور در ضیق آن، زندگی می‌کند. قرآن بینش ویژه‌ای در مورد دنیا به دست می‌دهد و ماهیت آن را برای انسان آشکار می‌نماید. می‌توان گفت طبق این بینش، راز دنیا در دو کلمه نهفته است: «الم» و «امل»؛ دنیا سرای الم و امل است.

دنیا سرای الم است. از آن رو که آن را با بلا در پیچیده‌اند. «1» دنیا گذرگاهی است که آن را در مسیر آتشفشان و صخره‌های لرزان، کشیده‌اند، هیچ کس از مؤمن و مشرک، بی‌بلا و دشواری، از این گذرگاه نخواهد گذشت.

نیمه دیگر رخسار دنیا، امل است و این از آن روست که خداوند دنیا را زینتکده‌ای ساخته است و زمین، کانون حیات دنیا را با زینتها آراسته است. «2» به علاوه شیطان نیز در این زینتکده مأذون است تا به تزیین بپردازد، امّا ویژگی تزیین شیطان آن است که زشتیها را نیز زیبا جلوه می‌دهد. «3»

حیات دنیا با چنین خصیصه‌ای، املها را برمی‌انگیزد و در وسعت این آرزوهای بلند و کشدار، چهره‌ای فربه از خویش بدست می‌دهد. قرآن می‌آموزد که دنیا، خود چهره‌ای نزار و استخوانی دارد، «4» و آنچه آن را فربه می‌سازد آرزوهای آدمی است.

با عنایت به همین معنی است که متاع دنیا، متاع فریب و غرور خوانده شده است، و از این رو اگر فصل تزیین به پایان برسد، دنیا به خزان خواهد نشست و آنچنان که هست، قلیل به نظر خواهد رسید:

فَما مَتاعُ الْحَیاةِ الدُّنْیا فِی الْآخِرَةِ إِلَّا قَلِیلٌ. «5»

(1). دار بالبلاء محفوفة. نهج البلاغه، خطبه 226.

(2). إنّا جعلنا ما علی الأرض زینة لّها. کهف/ 7.

(3). قال ربّ بمآ أغویتنی لأزیّننّ لهم فی الأرض ...، حجر/ 39.

(5). توبه/ 38.