تمثیلات قرآن‌ صفحه 208

أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَکْثَرَهُمْ یَسْمَعُونَ أَوْ یَعْقِلُونَ إِنْ هُمْ إِلَّا کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِیلًا «1» قرآن این حالت جمود فکری را به عنوان «مهر زدن بر دلها» یا «قرار گرفتن دلها در پوششی» و یا «قفل نهادن بر آنها» توصیف کرده است.» «2»

جالب است که در یکی از تشبیهات قرآنی حالت وحشت و رویگردانی و اعراض کفّار از شنیدن سخن حقّ و هر گونه اندرز و نصیحت سودمند، به «فرار گورخران از مقابل شیر» تشبیه شده است.

آنجا که می‌فرماید:

فَما لَهُمْ عَنِ التَّذْکِرَةِ مُعْرِضِینَ* کَأَنَّهُمْ حُمُرٌ مُسْتَنْفِرَةٌ* فَرَّتْ مِنْ قَسْوَرَةٍ* «3» «چرا آنها از تذکّر روی گردانند؟ گویی گورخرانی رمیده‌اند، که از (مقابل) شیری فرار کرده‌اند!» این آیه، تعبیری است بسیار رسا و گویا از وحشت و فرار مشرکان (و کافران) از آیات روح پرور قرآن. آنها را به گورخر تشبیه کرده که هم فاقد عقل و شعور است و هم به علّت وحشی بودن گریزان از همه چیز، در حالی که در برابر آنها چیزی جز تذکره (وسیله یاد آوری و بیداری و هوشیاری) قرار ندارد. «4»

2- تمثیل اعمال کفّار به سرابی در بیابان‌

وَ الَّذِینَ کَفَرُوا أَعْمالُهُمْ کَسَرابٍ بِقِیعَةٍ یَحْسَبُهُ الظَّمْآنُ ماءً حَتَّی إِذا جاءَهُ لَمْ یَجِدْهُ شَیْئاً وَ وَجَدَ اللَّهَ عِنْدَهُ فَوَفَّاهُ حِسابَهُ وَ اللَّهُ سَرِیعُ الْحِسابِ «5»

(1). فرقان/ 44.

(2). قرآن و روانشناسی. ص 206 و 207.

(3). مدثر/ 51- 49.

(5). نور/ 39.