تمثیلات قرآن‌ صفحه 222

سرابهای پوچ می‌کشاند، و او را دست خالی در بیابان، سرگشته رها می‌کند.

صاحب تفسیر کشاف می‌گوید:

«چنین فردی دستهای خود را گشوده و انتظار دارد که آب به دهان وی برسد در حالیکه آب فاقد درک و شعور است و نمی‌داند که چنین کسی به سراغش آمده و دست به سویش گشوده و از حالت عطش و نیازمندی وی بی‌اطّلاع است و قادر نیست تا دعای وی را اجابت گوید و او را سیراب نماید.

آنان که جمادی را می‌خوانند نیز چنین حالتی را دارند، چرا که آن موجودات بی‌جان نیز نیازمندیهای ایشان را درک نمی‌کند و قادر به اجابت درخواستهای آنها نیست و نمی‌تواند سودی به ایشان برساند.» «1»

آری، انسان فطرتا تشنه حقّ و خواستار حقیقت است لِیَبْلُغَ فاهُ ولی راه وصول به آن را گم می‌کند. امّا جز ایمان به خدا و عشق و انس به او و دعا و درخواست از او، هیچ چیز دیگری انسان بی‌نهایت طلب را سیراب نمی‌کند وَ ما هُوَ بِبالِغِهِ چرا که دون اللّه هر چه باشد سراب است و دعا از غیر او بیهوده!. «2»

2- این احتمال نیز در تفسیر جمله فوق وجود دارد که بت‌پرستان را به کسی تشبیه می‌کند که کف دستان خود را کاملا صاف و افقی گرفته وارد آب می‌کند، و انتظار دارد آب در دست او بند شود، در حالی که به محض اینکه دست را از آب بیرون آورد، قطرات آب از لابلای انگشتان و کف دست او بیرون می‌ریزد و چیزی باقی نمی‌ماند.

3- تفسیر دیگری که برای این مثال کرده‌اند آن است که بت‌پرستان که برای حلّ مشکلاتشان به سراغ بتها می‌روند مانند کسی هستند که می‌خواهد آب را در مشت خود نگه دارد. آیا هیچگاه آب را می‌توان در مشت نگاه داشت؟ «3» و این از ضرب المثل معروفی در میان عرب گرفته شده که وقتی می‌خواهند برای

(1). تفسیر الکشاف، ج 2، ص 162. و بنگرید به: مجمع البیان، ج 3 ص 284.

(2). تفسیر نور، ج 6، ص 164.

(3). تفسیر نمونه، ج 10، ص 155.