تمثیلات قرآن‌ صفحه 223

کسی که کوشش بیهوده می‌کند مثالی بزنند می‌گویند: «هو کقابض الماء بالید»، «او مانند کسی است که می‌خواهد آب را با دست خود بگیرد.»

و این بیت نیز منسوب به علی علیه السّلام است:

و من یصحب الدّنیا کمن مثل قابض علی الماء خانته فروج الأصابع

در فارسی نیز «آب در غربال» مثل به فنا و زوال است. چنانکه گفته‌اند:

قرار در کف آزادگان نگیرد مال نه صبر در دل عاشق، نه آب در غربال

خلاصه در همه این معانی، وجه تمثیل آن است که پرستندگان باطل از خواندن خدایان خود فایدتی نگیرند و در تشنگی بمیرند. «1»

4- تمثیل مشرکین به افرادی متحیّر و سرگردان‌

قُلْ أَ نَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا یَنْفَعُنا وَ لا یَضُرُّنا وَ نُرَدُّ عَلی أَعْقابِنا بَعْدَ إِذْ هَدانَا اللَّهُ کَالَّذِی اسْتَهْوَتْهُ الشَّیاطِینُ فِی الْأَرْضِ حَیْرانَ لَهُ أَصْحابٌ یَدْعُونَهُ إِلَی الْهُدَی ائْتِنا قُلْ إِنَّ هُدَی اللَّهِ هُوَ الْهُدی وَ أُمِرْنا لِنُسْلِمَ لِرَبِّ الْعالَمِینَ «2» «بگو آیا چیزی غیر از خدا بخوانیم که نه سودی به حال ما دارد نه زیانی و (به این ترتیب) بازگشت به عقب کنیم بعد از آنکه خداوند ما را هدایت کرده، همانند کسی که بر اثر وسوسه‌های شیاطین راه را گم کرده و سرگردان مانده، در حالی که یارانی هم دارد که او را به هدایت دعوت می‌کنند که به سوی ما بیا، بگو تنها هدایت خداوند هدایت است و ما دستور داریم که تسلیم پروردگار عالمیان باشیم.»

این آیه، به انسان متحیّری مثال زده است که در کار خود سرگردان است و درباره

(1). امثال قرآن، ص 197.

(2). انعام/ 71.