تمثیلات قرآن‌ صفحه 271

اولا: این امر سبب می‌شود که حرکت و رشد انسان در مسیر زندگی تنها بر اساس واقعیّتها شکل گرفته و محور فعالیتهای وی را واقعیّتها تشکیل دهد و نه اموری وهمی و خیالی.

ثانیا: شخصیّت آدمی را متوازن و متعادل نموده و مانع از غلبه ابعاد احساسی و عاطفی بر جنبه‌های عقلانی می‌گردد، و از سوی دیگر از چیره شده وهم و خیال بر درک حقایق و واقعیّتها جلوگیری می‌نماید.

ثالثا: این امر ارتباط مستمر و پیوسته و مؤثّری را میان ادراک انسان از عالم هستی و مظاهر شگفت آن با حقایق دینی و معانی عقلی برقرار می‌سازد.

به عبارت دیگر، هنگامی که تمثیلات قرآنی تابلوهای زنده و بدیعی را از مظاهر و جلوه‌های زیبای طبیعت در پیش روی آدمی می‌نهند، و بدان وسیله راه ادراک بسیاری از مفاهیم دینی و عقلی را که بشر از دسترسی بدانها و درک حقایق آنها ناتوان بوده، برای وی سهل و آسان می‌نمایند، این امر عواطف آدمی را بر می‌انگیزد و سبب می‌گردد تا میان عالم بیرون و عالم درون، عقله و پیوندی مستحکم شکل گیرد، و بدین ترتیب کتاب تدوین (قرآن) با کتاب تکوین (عالم طبیعت) ارتباط می‌یابد و معقول با محسوس، شنیدنی‌ها با دیدنیها، و عقل با دل هماهنگ می‌شود.

از سوی دیگر، مبرّی بودن موضوعات و معارف قرآنی بطور عام و تمثیلات قرآنی بطور خاص، از تخیّلات و اوهام و امور تصنّعی، خود اثرات تربیتی متعددی را به دنبال دارد از جمله:

1- گسترش شعاع تأثیرگذاری‌

از آنجا که در تکوین امثال قرآنی عناصر هنری و تأثیرگذاری همچون تصویرگری و استفاده از مظاهر و پدیده‌های طبیعی و تنوّع اسلوب و مانند آنها نقش داشته‌اند، و از آنجا که در هر یک از تصاویر و صحنه‌های دل‌انگیز تمثیلات قرآنی حقایق و واقعیّتهای