تمثیلات قرآن‌ صفحه 43

«هر گاه من یکی از تمثیلات قرآن را می‌خوانم ولی مفهوم (و کنه و حقیقت) آن مثال را در نمی‌یابم، بر خود می‌گریم!» «1» آری، همانگونه که محقّقین گفته‌اند:

«مثالهایی که در قرآن زده شده، امور بسیاری از آنها استفاده می‌گردد: تذکّر و موعظه و برانگیختن و بازداشتن و عبرت گرفتن و تقریر و نزدیک نمودن مقصود به عقل، و تصویر کردن آن به شکل محسوس. زیرا امثال معانی را به صورت اشخاص تصویر می‌نمایند و در ذهن پایدارتر می‌مانند و به خاطر اینکه ذهن با آن مثالها از حواس کمک می‌گیرند، و از اینجاست که منظور از مثل تشبیه کردن پوشیده به آشکار و غایب به شاهد می‌باشد، و در مواردی امثال قرآن مشتمل بر بیان تفاوت پاداش است و بر مدح و ذم و بر ثواب و عقاب و بر بزرگ نمودن امری یا کوچک شمردن آن و بر تحقّق یافتن چیزی یا باطل کردن آن مشتمل می‌باشد. خدای تعالی فرموده: وَ ضَرَبْنا لَکُمُ الْأَمْثالَ «2» که با مثالهایی که زده بر ما منّت نهاده، به جهت فوایدی که در بردارند.» «3»

3- نقش تمثیلات قرآن در فهم معارف بلند الهی‌

فصل 2 «ویژگیهای تمثیلات قرآنی»

اشاره

بحث پیرامون ویژگیهای تمثیلات قرآنی موضوعی است که نمی‌توان به تمام جوانب و راز و رمزهای آن پی برد، چرا که کتاب حقتعالی چشمه فیّاضی است که حقایق آن پایان ناپذیر است، و معدن ذیقیمتی است که افکار محدود بشری به تمام جوانب و ذخایر بی‌بدیل آن دسترسی ندارد، لیکن در این بحث به دنبال آن هستیم تا در حدّ امکان به برخی از جنبه‌های این موضوع اشاره داشته و خوشه‌هایی از این خرمن پربار برگیریم. همچنین در این فصل تلاش خواهیم نمود تا برخی از این تمثیلات قرآنی را با تمثیلات عهدین (تورات و انجیل) بطور اجمال مقایسه نمائیم تا لطائف و ظرائف مثالهای قرآنی بر ما پدیدار شود.

پاره‌ای از ویژگیها و مشخصات تمثیلات قرآنی عبارتند از: