تمثیلات قرآن‌ صفحه 61

زده می‌شود. و چنان خیال می‌کند که آن منظره‌ای است که نمایش داده می‌شود و حادثه‌ای که واقع می‌گردد ... اینها همان کلمات است که بوسیله آنها زبانها به حرکت در می‌آیند و احساسهای نهفته را شاداب می‌سازد! و واقعا اینجا خود حیات و زندگی است نه حکایت از حیات و زندگی! ... آنها فقط یک گروه الفاظ جامد است نه رنگ و الوانی است که تصویر شود، و نه نیروی شاخص است که تعبیر گردد. و اگر چنین درک کرده باشیم، آنگاه است که به پاره‌ای از اسرار اعجاز در تعبیر قرآن پی برده‌ایم. «1»

4- استفاده از مظاهر و پدیده‌های طبیعی‌

دامن گسترده طبیعت، با دشتها، کوهها، نهرها، گلزارها، و ... در هر فراز و فرودی سخنها و الهامها دارد.

از این رو در شیوه‌های تربیتی اسلام، جایی برای این روش گشوده شده و به عنوان مواجهه با «آیات آفاقی» نامیده شده است. برگرفتن رازها و رمزها از هر موقعیت، مقصودی است که در بکار بستن این روش مورد نظر است چه «آیت» معنی رمز و راز می‌دهد. «2»

سَنُرِیهِمْ آیاتِنا فِی الْآفاقِ وَ فِی أَنْفُسِهِمْ حَتَّی یَتَبَیَّنَ لَهُمْ أَنَّهُ الْحَقُّ. «3»

قرآن کریم به عنوان یک کتاب انسان سازی و تربیت، در بسیاری از موارد برای روشن ساختن حقایق عقلی، متوسّل به ذکر مثالهای طبیعی می‌شود و گاهی موضوعاتی را که آغاز و انجامش سالها طول می‌کشد در یک صحنه زودگذر و قابل مطالعه در برابر چشمان مردم مجسّم می‌سازد.

بررسی تاریخ پر ماجرای عمر یک انسان یا یک نسل که گاهی یکصد سال طول (1). همان، ص 57.

(2). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، ص 100.

(3). فصّلت/ 53: نشانه‌های خود را در اطراف جهان و در درون جانشان به آنها نشان دهیم تا برای آنان آشکار گردد که او حق است.