تمثیلات قرآن‌ صفحه 83

آری، کافران که از نور ایمان بی‌بهره‌اند به کسی می‌مانند که در ظلماتی مضاعف (همچون ظلمت اعتقاد غلط و ظلمت گفتار نادرست و ظلمت کردار بد و ...) گرفتار شده‌اند ظُلُماتٌ بَعْضُها فَوْقَ بَعْضٍ، بعکس مؤمنان روشن ضمیر که مصداق نُورٌ عَلی نُورٍ هستند. «1»

2- تمثیل ایمان و کفر به «درخت پاک» و «درخت خبیث» أَ لَمْ تَرَ کَیْفَ ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلًا کَلِمَةً طَیِّبَةً کَشَجَرَةٍ طَیِّبَةٍ أَصْلُها ثابِتٌ وَ فَرْعُها فِی السَّماءِ* تُؤْتِی أُکُلَها کُلَّ حِینٍ بِإِذْنِ رَبِّها، وَ یَضْرِبُ اللَّهُ الْأَمْثالَ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَتَذَکَّرُونَ* وَ مَثَلُ کَلِمَةٍ خَبِیثَةٍ کَشَجَرَةٍ خَبِیثَةٍ اجْتُثَّتْ مِنْ فَوْقِ الْأَرْضِ ما لَها مِنْ قَرارٍ. «2»

3- تمثیل انفاق مؤمن و کفار به «خوشه هفتصد دانه» و «زراعت سوخته»* مثال انفاق مؤمنین:

مَثَلُ الَّذِینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فِی سَبِیلِ اللَّهِ کَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنْبَتَتْ سَبْعَ سَنابِلَ فِی کُلِّ سُنْبُلَةٍ مِائَةُ حَبَّةٍ وَ اللَّهُ یُضاعِفُ لِمَنْ یَشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیمٌ. «3»

* مثال انفاق کفّار:

مَثَلُ ما یُنْفِقُونَ فِی هذِهِ الْحَیاةِ الدُّنْیا کَمَثَلِ رِیحٍ فِیها صِرٌّ أَصابَتْ حَرْثَ قَوْمٍ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ فَأَهْلَکَتْهُ وَ ما ظَلَمَهُمُ اللَّهُ وَ لکِنْ أَنْفُسَهُمْ یَظْلِمُونَ «4»

10- ایجاز (حذف برخی مقاطع و صحنه‌ها)

یکی از ویژگیهای بارزی که در پاره‌ای از تمثیلات قرآنی بچشم می‌خورد، حذف برخی مقاطع و صحنه‌ها و واگذار نمودن آن به خود مخاطبین است، تا با نیروی تخیّل و جستجوگر خویش بین آن دو پلی بزنند و آن خلأها را پر سازند. «5» (1). تفسیر نمونه، ج 14، ص 493.

(2). ابراهیم/ 24 تا 26.

(3). بقره/ 261.

(5). بنگرید به: امثال القرآن، عبد الرحمن حسن حبنکه المیدانی، ص 115 و 116.