تمثیلات قرآن‌ صفحه 9

«بخش اوّل» «تمثیل و جایگاه آن»

«فصل 1» «معنای مثل و اقسام آن»

معنای مثل‌

کلمه «مثل» () در اکثر لغات سامی مانند حبشی و آرامی و عربی به اختلاف لهجات به معنی: تشبیه چیزی به چیز دیگر می‌باشد. «1» و «2» درباره ریشه لغوی این واژه چندین احتمال داده شده، از جمله: «3» 1- مبرّد (متوفّی 285 ه) مثل از «مثول» به معنی: مشابهت و همانندی گرفته و آن را چنین تعریف کرده است:

«مثل سخن رایج و شایعی است که به وسیله آن حالی دوم، را به حال اول، یعنی حالتی را که اخیرا حادث شده است به حالتی که پیش از آن حادث شده و شبیه به آن است تشبیه کنند.» «4» (1). بنگرید به: 815. P, 6, LOV. malsI fo aideapolcycnE و واژه‌های دخیل در قرآن، آرتور جفری، ص 373.

(2). البته باید دانست که «تشبیه» عام و «تمثیل» اخصّ از آن است. پس هر تمثیلی تشبیه می‌باشد ولی هر تشبیهی تمثیل نیست. (اسرار البلاغه، ص 53)

(3). بنگرید به: لغت نامه دهخدا، ج 12، ص 17888 (ذیل واژه مثل) و داستان نامه بهمنیاری، مقدمه، ص «ید».