اسلام و کمک‌های مردمی صفحه 43

که او موظف به ارشاد و تبلیغ آنها نباشد، زیرا ارشاد و تبلیغ روشن‌ترین و اساسی‌ترین برنامه پیامبر است، بلکه منظور این است که او موظّف نیست که آنها را تحت فشار قرار دهد و اجبار بر هدایت کند؛ و به عبارت دیگر، منظور نفی هدایت اجباری است نه اختیاری؛ و به تعبیر دیگر، منظور نفی هدایت تکوینی است نه تشریعی.

اثر انفاق در زندگی انفاق کنندگان‌

سپس می‌افزاید: «وَمَاتُنفِقُواْ مِنْ خَیْرٍ فَلِأَنفُسِکُمْ»

این جمله می‌گوید منافع انفاق به خود شما بازگشت می‌کند و به این وسیله انفاق کنندگان را تشویق به این عمل انسانی می‌نماید. مسلّماً انسان هنگامی‌که بداند نتیجه کار او به خود او باز می‌گردد بیشتر به آن کار علاقه‌مند خواهد شد؛ ممکن است در ابتدا چنین به نظر برسد که منظور از بازگشت منافع انفاق به انفاق‌کننده همان پاداش و نتایج اخروی آن است؛ البتّه این معنی صحیح است، ولی نباید تصوّر کرد که سود انفاق تنها جنبه اخروی دارد، بلکه از نظر این دنیا نیز به سود آنهاست. از نظر معنوی، روح گذشت و بخشش و فداکاری و نوع دوستی را در انفاق‌کننده پرورش می‌دهد، و در حقیقت وسیله مؤثّری برای تکامل روحی و پرورش شخصیّت اوست. و امّا از نظر مادّی وجود «افراد محروم و بینوا» در یک اجتماع، موجب انفجارهای خطرناک می‌گردد، همان انفجاری که گاه تمام اصل مالکیّت را در خود فرو می‌برد و تمام ثروتها را می‌بلعد و نابود می‌سازد!