- پیشگفتار 1
- اشاره 4
- جایگاه «حج» در اندیشه اسلامی 4
- حوادث تلخ 5
- نقش عظیم حج 7
- حج افضل است یا صدقه 8
- حج و قصهپردازان 10
- عبدالملک و حج 10
- متوکل و حج 12
- انصراف از حج 12
- ثمرات عظیم حج 13
- تشویق مردم به حج 15
- ترک حج 17
- اشاره 19
- آداب سفر حج 19
- 1- هدفداری در مسافرت 20
- 2- توبه و استغفار 22
- 3- وصیّت 24
- 4- اخلاص در نیّت 25
- 5- زاد و توشه حلال 27
- 6- چشم به مال دیگران نداشتن 29
- 7- تأمین مخارج زن و فرزند 29
- 8- انتخاب زمان مناسب 30
- 9- غسل 31
- 10- صدقه 32
- 11- بیخبر به مسافرت نرفتن 34
- 12- بدرقه مسافر 34
- 13- انتخاب همراه 35
- 14- هم شأنی در مسافرت 37
- 15- یادآوری نعمتهای خداوند 38
- 16- دعا و ذکر در حال حرکت 39
- 17- مسافرت در شب 41
- 20- همراه داشتن مواد خوراکی 42
- 19- حفظ پول و اثاثیه 42
- 18- شراکت در هزینهها 42
- 21- نیازمندیهای سفر 43
- 22- لباس تمیز پوشیدن 44
- 23- شستن دستها قبل از غذا 44
- 25- شیوه غذا خوردن 45
- 24- شروع به غذا با نام خداوند 45
- 26- پرخوری 46
- 28- خدمت به حاجیان 46
- 27- پرهیز از اسراف و تبذیر 46
- 29- آزار ندادن دیگران 47
- 31- خیر خواهی 48
- 30- حل مشکلات همسفران 48
- 33- عبادت خداوند 49
- 32- جوانمردی در سفر 49
- 34- اقامه نماز 50
- 35- نماز خواندن در مساجد 51
- 36- رو به قبله نشستن 51
- 38- مراعات حال دیگران 52
- 37- رعایت اخلاق اسلامی 52
- 39- گرامی داشتن همراهان 53
- 40- سلام به دیگران 53
- 41- سوءظن ایجاد نکردن 54
- 42- ناسازگار نبودن 54
- 43- لغزشها را به رخ نکشیدن 55
- 44- خیرخواهی 55
- 45- وفاداری 56
- 46- زینت تشیع 56
- 47- ایجاد جاذبه برای تشیّع 57
- 49- کوتاهی سفر 58
- 48- مدارا با بیماران 58
- 50- سوغات 58
- 51- استقبال از حاجی، هنگام بازگشت 59
- 52- حجّ کامل 60
- 53- ثمرات زیارت 60
- 54- گوارایتان باد 62
- اسرار و معارف حج 63
- مقصود تویی کعبه و بتخانه بهانه 63
- گستاخی ابن ابیالعوجاء 64
- حج ظاهری و باطنی 66
- اسرار حج در نهج البلاغه 69
- امام سجاد- ع- و شبلی 71
- اسرار حج از زبان امام خمینی- قدّس سرّه- 75
- راز و رمزهای حج 78
- طواف در لغت 81
- اشاره 81
- پیشینه تاریخی طواف 81
- پیدایش طواف 82
- طواف آدم- ع- 84
- فرشتگان در طواف کعبه 85
- طواف پیامبران 86
- طواف ابراهیم 88
- طواف ایرانیان قدیم 90
- طواف در جاهلیت 91
- برهنگان در مطاف 95
- اندیشهای خرافی 97
- لزوم پوشش در طواف 99
- پایان یک بدعت 101
- مخالفت با برهنگی 101
- طواف پیامبر- ص- 102
- اشاره 104
- طواف و اهمیّت آن در روایات 104
- اهمیت طواف 106
- پاداش طواف کنندگان 109
- هفت شوط طواف 114
- هروله در طواف 115
- طواف در شب 117
- دعا و ذکر در طواف 118
- آزار دیگران هنگام استلام حجرالأسود 121
- نمایش قدرت 127
- طواف نیابتی 128
- ارتباط طواف و ولایت 130
- طواف و حوائج مردم 132
- طواف عاشقانه 133
- مقام در لغت و اصطلاح 137
- اشاره 137
- مقام ابراهیم- ع- 137
- مقام در قرآن 138
- مقام چیست؟ 140
- علّت نامگذاری مقام 141
- فرورفتگی پا در سنگ 143
- اندازه مقام ابراهیم 144
- فاصله مقام تا کعبه 146
- پرده مقام ابراهیم 147
- اهمیت مقام در روایات 149
- نماز پشت مقام ابراهیم 151
- مقام و دشمنان اهل بیت 152
- مقام کجا بوده است؟ 153
- کنده شدن مقام بواسطه سیلاب 153
- مقام و مهدی عباسی 158
- تعمیر مقام 159
- سرقت مقام ابراهیم 159
- دعا نزد مقام ابراهیم 160
- گستاخی حجاج 160
- درسآموزی از ابراهیم 162
- اشاره 164
- زمزمه زمزم 164
- پیدایش زمزم 165
- حفر زمزم به دست عبدالمطلب 166
- زمزم و ایرانیان 169
- نذر عبدالمطّلب 171
- چاههای مکّه 172
- اسامی زمزم 174
- ژرفای زمزم 175
- زمزم در گذر تاریخ 176
- ناصر خسرو و زمزم 177
- ابن جبیر و زمزم 178
- ابن بطوطه و زمزم 179
- زمزم در قرن نهم 181
- سیفالدوله و زمزم 182
- فراهانی و زمزم 182
- استفاده از زمزم 183
- فضیلت آب زمزم 185
- قنات زبیده 185
- حج در اشعار شاعران پارسی 189
- اشاره 191
- صفا و مروه 191
- صفا و مروه در لغت 192
- پیشینه تاریخی 193
- صفا و مروه در قرآن 200
- اهمیت صفا و مروه 201
- صفا و مروه و اهمیت آن در روایات 203
- به پا داشتن یاد خدا 204
- صفا و مروه به روایت تاریخ 206
- پیامبر- ص- در مسعی 209
- فاصله صفا تا مروه 212
- مستحبات سعی 214
- سرزمین عرفات 219
- اشاره 219
- نامگذاری عرفات 220
- عرفات در لغت 220
- پیشینه تاریخی عرفات 223
- حدود عرفات 225
- الال یا جبل الرحمه 228
- وقوف در عرفات 229
- سرزمین آمرزش و پذیرش دعا 232
- روزه گرفتن در عرفات 238
- حضور رسول خدا در عرفات 239
- سیل در عرفات 241
- سخنرانی در عرفات 241
- مسجد عرفات 243
- عرفات و ستمگران 245
- آب در عرفات 245
- حج اکبر 249
- اشاره 249
- عرفه و حج اکبر 250
- عید قربان و حج اکبر 255
- پیام برائت 256
- سید قطب و حج اکبر 259
- سنت اعراب جاهلی 262
- مأموریت علی بن ابیطالب- ع- 263
- ابلاغ پیام 264
- یک انحراف آشکار 265
- تعصب ناروا 268
- نظریه علامه طباطبایی 269
- نتیجه بحث 271
- مزدلفه 273
- اشاره 273
- جَمْع 274
- مُزدَلِفه در لغت 274
- مشعرالحرام 275
- قُزَح 276
- مسجد مشعرالحرام 278
- مشعر در قرآن 279
- هنگامه کوچ 282
- وقوف در مزدلفه 284
- تأخیر نماز 285
- نکته اخلاقی 287
- خاطره امام صادق- ع- از مشعر 287
- پیامبر- ص- در مشعر 289
- گزارش ابن جبیر از مشعرالحرام 290
- چند نکته مهم 291
- حرکت امیرالحاج 292
- حدود مزدلفه 293
- عبور از وادی محسِّر 295
- طول مزدلفه 295
- اشاره 298
- شعب ابیطالب 298
- شِعْب در لغت 300
- مکان شِعْبِ ابیطالب 301
- خانهای که پیامبر- ص- در آن به دنیا آمد 303
- محاصره پیامبر- ص- و یاران در شِعْبِ ابیطالب 313
- محاصره شدهگان 319
- کوه ابوقبیس 324
- برخی از شعبهای مکّه 324
- کوتاه سخن آن که: 327
- جنّة المعلّاة 331
- اشاره 331
- شعب المقبره 332
- مقبرة المعلاة 333
- مدفونان در قبرستان ابوطالب 337
- یک اشتباه 340
- استقرار پیامبر- ص- در حجون 342
- اشاره 345
- تکبیرة الاحرام 345
- چگونگی نماز اهل سنت 345
- امّین پس از حمد 347
- گفتن بسماللَّه 348
- اذکار رکوع 349
- اذکار سجده 350
- تشهّد 352
- رکعت سوّم 353
درّه قصابان نیز نامیده میشود. «(1)»
شعب المقبره
برخی نیز این درّه را «شعب المقبره» نام نهادهاند. «(2)» علت این نامگذاری این است که از دوره جاهلی به این طرف، مردگان اهل مکه در همین مکان به خاک سپرده میشدند.
ازرقی نوشته است:
مردم مکه در دوره جاهلی و آغاز اسلام، مردگان خود را در درّه ابی دبّ که بخشی از حجون است تا دره «صُفیِّ» یعنی «صُفیِّ السّبابِ» و در درهای که پیوسته به گردنه مدنیین است و امروز این بخش، گورستان مردم مکه است دفن میکردند، سپس منطقه گورستان بالاتر کشیده و پیوسته به کوه و گردنه اذاخر و کنار محوطه حرمان شد.
وی در جای دیگر مینویسد: «مردم مکه مردگان خویش را در دوره جاهلی و آغاز اسلام، در سمت راست و چپ وادی دفن میکردند. سپس همگان گورهای مردگان خویش را در درّه سمت چپ قرار دادند و امروز هم گورهای مردم مکه عموماً همان جاست، مگر قبور خاندانهای عبداللَّه بن خالد بن اسید بن ابی العیص بن امیة بن عبدشمس و سفیان بن عبدالاسد ابن هلال بن عبداللَّه بن عمر بن مخزوم که آنان همچنان مردگان خود را در گورستان بالا و کنار چشمه و نخلستان خرما دفن میکنند.» «(3)»
1- - لسان العرب، ص 792- 791، دارالکتاب المصری.
2- مرآة الحرمین، ص 31، دارالمعرفة، بیروت؛ شفاء الغرام، ج 1، ص 285
3- - ازرقی، اخبار مکه، ج 2، ص 209 و 211