حجاز درصدر اسلام صفحه 14

بن یسار) و واقدی نوشته بودند. کتاب ابن اسحاق منبع اساسی سخنانی بود که مردم درباره پیامبر (ص) می‌گفتند و او آنها را گردآورده بود. دیگران نیز از آنچه او نوشته بود قدم بیرون ننهادند.

بحث در سیره پیامبر (ص) نوشتن تاریخ عمومی اسلام را موجب آمد. ابن اسحاق و واقدی در آن آثاری به وجود آوردند. نوشته‌های آنان به دقت تعبیر و نگاه کلی- دور از مبالغات و رنگ محلی- ممتاز است و همه تاریخ حوادث حجاز و اخبار عالم اسلامی را دربردارند.

از میان مردم حجاز شاعرانی نیز ظهور کردند و به نظمِ غزلهایی لطیف با اسلوبی واضح پرداختند. اینان غالباً اوزان قدیمی را به کار می‌بردند. از آن میان باید از عمر بن ابی ربیعه و جمیل بُثَیْنه و کُثَیّر عَزّه و شاعران هُذَلی نام برد. شعر عاشقان عُذْری در حجاز رونق و رواج بسیار گرفت.

مقام و مرتبت علمای حجاز

علمای حجاز مبرزترین حاملان مشعل اسلام و افکار اسلامی در دولت جدید بودند.

صحابه به سبب ارتباط نزدیکشان با رسول‌الله (ص) و اطلاعشان از افکار آن حضرت و آشنایی با شیوه حیات او و آنچه مردم را به آن فرامی‌خواند و مهارت آنها در قرائت قرآن، در بلاد اسلامی بین مسلمانان مقامی شامخ داشتند. اینان مرجع مسلمانان در مسائل قرآنی و دینی بودند. از شناخته‌ترین آنان در بصره انَس بن مالک بود و در کوفه عبدالله بن مسعود.

مردم شهرها به این مشعلهای تابناک؛ یعنی اعلامصحابه، توجه داشتند. مؤلفان کتب نام آنها را در کتب طبقات می‌نوشتند و اخبارشان را ذکر می‌کردند.صحابه واضعان اساس علوم اسلامی بودند؛ بویژه علوم قرآنی و فقه. از آنجا که هرچه فرامی‌گرفتند از علمای حجاز بود.

توجه مردم به شناخت حجاز و احوال مردمِ آن فزونی گرفت. از عوامل دیگری که باعث توجه مردم شهرها به حجاز شده بود، این بود که بیشتر والیان و حکام بلاد اسلامی از مردم حجاز بودند.

توجه عمیق به حجاز و مردم آن، سبب شد که بسیاری از اهل علم و دانش‌پژوهان از تابعین و تابعین آنها به حجاز مهاجرت کنند. از این رو جماعت بسیاری از دانش‌پژوهان در