باقی مانده از تمدن اسلام صفحه 7

خودکفائی

سابق خودکفائی در شهرها وجود داشت و وسایل زندگی را خود مردم تهیه میکردند مگر برای بعضی از چیزها که استثناءاً به خارج احتیاج داشتند، لباسها و خوراکیها و نوشیدنیها و وسیله باربری و سواری محصول وطن بود، به‌وسیله چهارپایان اسب و قاطر و الاغ و درشکه و حتی گاری هم مسافرت میکردند و بارهای خود را نیز از میوه و غیره حمل میکردند، فقط بعضی اشخاص برای مسافرت به کربلا و از کربلا به بغداد از ماشین استفاده میکردند. روشن است که تولیدات میهنی که از خود وطن باشد ثمرات زیادی دارد: 1 ـ ارزانی محصولات و وسایل و ارزاق عمومی. 2 ـ پدیدآمدن کار برای همه مردم تا بیکار نمانند. 3 ـ نرخها ثابت مانده گاهی زیاد و کم نمیشود، گرانی و ارزانی که امروزه مرسوم است بوجود نمیآید. در خاطرم هست زمانی که جنگ جهانی دوّم شروع شد مردم هیچ نگرانی نداشتند فقط قماش و شکر کوپنی شد تا به همه برسد بقیه چیزها در خود محل تهیه میشد و به همه میرسید. دنیا در آتش جنگ میسوخت و از رادیوها اخبار جنگ شنیده میشد، امّا برای چه نگران باشند؟ مسکن و خوراکیها و نوشیدنیها و میوه جات و چهارپایان و زراعت و صنعت جزئی محلّی و غیر اینها از لوازمات موجود بود و در خود شهر تهیه میشد، بعلاوه مردم اسراف و زیاده روی نمیکردند و مانند اشخاص امروزی تجمل پرست نبودند به فرمایشات پیامبر (ص) و ائمه(ع) و حتی حدیثی که در باره دور نینداختن هسته و صرفه جوئی در آب هست ایمان داشتند و به آن عمل میکردند حتی هسته خرما را آرد کرده به حیوانات میدادند و آنچه را که امروزه دور میاندازند، آنان نگاه میداشتند و میفروختند. بدون اینکه صنعت غرب به آنجا راه پیدا کند از تمدّن به مقدار زیاد به این معنی بهره‌مند بودند، اگرچه پیشرفت صنعتی به تمام معنا بوجود نیامده بود.

ادارات دولتی

ادارات دولتی

ادارات حکومتی و دولتی کربلا بسیار کم و همه در یک محل بنام (السرای) در خیابان منتهی به حرم حضرت عباس علیه السلام جمع بودند، اطاق هم کم بود یک اتاق مخصوص استاندار و فرمانداری و یک اتاق برای شهربانی و یک اتاق برای دادگستری و بعضی اتاقها هم در موقع لزوم برای هرکدام مورد استفاده قرار میگرفت، اتاقی هم مخصوص زندان بود. شهرداری در ساختمان دیگری نزدیک صحن مقدّس در میدانی قرار داشت، این ادارات هر روز صبح سه ساعت کار میکردند زیرا مراجعه کنندگان بسیار کم بودند و مردم هم به ادارات دولتی عقیده نداشتند و با نظر بد به آن نگاه میکردند و آنان را کمک کننده ظلمه و یاران ستمگر میدانستند و جایز نمیدانستند برای کارها به آنجا مراجعه کنند. اگر نزاعی هم در میان بود چنانکه قبلا گفته شد، به حاکم شرع مراجعه میکردند او هم تابع دولت نبود. مردم تعجّب میکردند که چگونه اشخاص به این ادارات مراجعه میکنند در حالی که علماء بهتر و زودتر به این کارها رسیدگی میکنند و حکم شرعی میدهند، خود مردم و اصناف نیز بسیاری از کارها را بدون مراجعه به کسی انجام میدادند و اختلافات را با صلح و مسالمت حلّ میکردند. در خانواده‌ها بزرگ خانواده اشکالات خانوادگی را رفع میکرد گاهی همسایه‌ها نیز کمک میکردند. روزی به همراهی یکی از دوستان به سرای رفتیم دیدم جز چند نفر که تعدادشان بسیار کم بود مراجعه کننده‌ای نیست و اغلب قسمتها مراجعه کننده نداشت.

حزبها

حزبها

در عراق بعضی از حزبها مانند حزب دستور و حزب اشتراکی اسم و رسمی داشتند، امّا حزبهای مخصوص دیکتاتوری مثل قومی، بعثی، توده و کمونیستی در بین مردم رواج نداشت و تندرویهای امروزی در بین نبود، استعمارگران این حزبها را بوجود آوردند تا بر مملکت تسلّط پیدا کنند، حتّی حزب کمونیست از ناحیه انگلیسها اداره میشد. یکی از حزبهای معروف حزب دمکرات بود که چندان عضو و قدرت نداشت و میخواستند از راه خدمت به مردم در مجلس شوری راه پیدا کنند و با جلب رضایت مردم آنان را به سمت خود بکشانند. باید بدانیم که وجود اجتماعات و حزب در مملکت ضروری است به شرط اینکه اسلامی باشند و رهبر و مرجع دینی ناظر کارهای آنان باشد و راهنمائی نماید. همه جوانان زیر پرچم حزب اسلامی با رهبری مراجع جمع شوند تا شرق و غرب به عنوان حزب دمکرات و غیره نتوانند آنان را به سمت خود بکشند و به دیکتاتورها کمک کنند. در کتابهای اسلامی مختلفی که نوشته‌ام وجود حزب سفارش شده، در گذشته گروهی از مردم بنام عشایر دور هم جمع میشدند و این یک حزب طبیعی بود ولی امروزه بدلیل پراکندگی جمعیت و نوع زندگی که اغلب شهرنشینی رواج دارد و وسایل زندگی پیشرفت کرده و ماشینی شده احزاب هم از حالت عشایر و قبیله خارج شده، شکل جدیدی به خود گرفته‌اند.

قدرت و توانائی جامعه

قدرت و توانائی جامعه