اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانشجویان در اروپا صفحه 1

پيشگفتار

يكي از زمينه‌هاي فعاليت اجتماعي شهيد آيت‌الله دكتر بهشتي همكاري مستقيم يا غيرمستقيم با كارهاي دسته جمعي بود كه در جهت ايجاد يك جامعة نمونة اسلامي صورت مي‌گرفت. اگرچه علاقه به اين فعاليت‌ها از اوان نوجواني در منش و روش او جلوه داشت اما ورود به زندگي اجتماعي و بيش از سي سال شركت در اينگونه تلاش‌ها و همراه ساختن عمل اجتماعي با ارزيابي نقادانه از شيوة كار و تلاش جمعي و دستاوردهاي آن در جامعة ايراني، در ساختن شخصيتي كه بعدها به عنوان مديري مدبر، دورانديش، نهادساز، برنامه‌ريز و پايبند به اصول كار جمعي بروز كرد تأثيري بسزا داشت.

يكي از اين تلاش‌هاي جمعي، همكاري با انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان ايراني در اروپا در جهت گسترش انجمن‌ها، ارتقاي كمي و كيفي آن‌ها و شكل‌گيري «اتحادية انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان در اروپا» (گروه فارسي‌زبان) بود. اگرچه انديشة تشكيل اتحاديه، به تصريح دكتر بهشتي در صفحاتي كه در پي مي‌آيد، از جانب تعدادي از دانشجويان مسلمان ايراني فعال كه هدف آن ايجاد تشكلي بر محور اسلام به مثابه آيين زندگي فردي و جمعي بود مطرح شد، اما نقش مهم دكتر بهشتي، به عنوان مدير «مركز اسلامي هامبورگ» طي سالهاي 49ـ1344 و پس از بازگشت به ايران تا لحظة شهادت، در برقراري پيوند انديشة اسلامي با مبارزات دانشجويي خارج از كشور و پيشرفت و توسعة اين تشكل دانشجويي فعال و مؤثر، انكارناپذير است. بايد توجه داشت كه تا آن زمان، تشكل‌هاي دانشجويي اسلامي، از جمله انجمن‌هاي اسلامي كه به منظور رسيدگي به مسئلة دانشجويان ايراني در برخي از شهرهاي كشورهاي اروپايي تشكيل شده بودند به‌طور پراكنده فعاليت مي‌كردند و تشكل‌هاي غيراسلامي مثل كنفدراسيون جهاني محصلين و دانشجويان ايراني، نقش اصلي را در مبارزات دانشجويي عليه نظام حاكم بر ايران ايفا مي‌كردند. با شكل‌گيري اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان (گروه فارسي‌زبان) و گسترش آن و مديريت مدبرانة هيأت‌هاي مديرة انتخابي، اين تشكل به رساترين صداي نهضت اسلامي ايران در خارج از كشور تبديل شد كه در تثبيت رهبري امام خميني، افشاگري نسبت به سياست‌هاي ظالمانة نظام شاهنشاهي، سياست‌هاي سلطه‌طلبانة ابرقدرت‌ها در منطقه و جهان و پشتيباني از نهضت‌هاي آزاديبخش اسلامي، از جمله مبارزات مردم فلسطين، نقشي بس مهم ايفا كرد. نوع رابطة دكتر بهشتي با اين تشكل، نقطه‌نظرهاي او در زمينة تشكيلات و سازماندهي، ايده‌هاي مطرح شده در جهت پويايي و استقلال سازمان نامبرده و ده‌ها نكتة ديگر، خواندن مجموعة حاضر را براي پژوهشگران تاريخ نهضت اسلامي ايران و جنبش‌هاي دانشجويي خارج از كشور، علاقه‌مندان به كار جمعي و حزبي و ايجاد تشكل‌هاي پايدار، و بطور غيرمستقيم كاوشگران عرصة جامعه‌شناسي دين جالب توجه مي‌نمايد.

مجموعة حاضر شامل پنج بخش گوناگون اما مرتبط است. در بخش نخست، پيام مكتوب خطاب به اتحاديه (سپتامبر 1966) و در بخش دوم متن كامل سخنراني آيت‌الله دكتر بهشتي در پنجمين كنگرة سالانه اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان در اروپا آمده است. اين سخنراني در سال 1345ش/ 1966م تحت عنوان ”وظايف انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان در اروپا در برابر جوانان مسلمان“ به زبان عربي ايراد شده كه ترجمة آن در شمارة 2 نشرية ”اسلام، مكتب مبارز“ چاپ گرديد. بخش سوم شامل نظرهاي مشورتي مركز اسلامي هامبورگ در نشست پنجم مجمع عمومي اتحاديه دانشجويان مسلمان در اروپا (گروه فارسي‌زبان) مي‌باشد كه در سال 1348ش/ 1969م ايراد گرديده است. بخش چهارم نيز منعكس‌كنندة نظرهاي مشورتي مركز اسلامي هامبورگ در نشست ششم مجمع عمومي اتحادية دانشجويان مسلمان در اروپا (گروه فارسي‌زبان) است. اين سخنراني در سال 1349ش/ 1970م صورت گرفته است. بخش پنجم يا پاياني نيز نظرهاي مشورتي دكتر بهشتي را دربر دارد كه خطاب به اتحاديه، موضوعاتي را به صورت پيام‌هاي صوتي ارسال داشته‌اند.

اين مجموعه را همزمان با چهلمين سالگرد بنيانگذاري اتحاديه انجمن‌هاي اسلامي دانشجويان در اروپا (گروه فارسي‌زبان) منتشر كرده‌ايم تا در بزرگداشت و فهم بهتر اين پديدة مهم تاريخ جنبش دانشجويي كشورمان سهم خود را ايفا كرده باشيم. بنياد نشر آثار و انديشه‌هاي شهيد آيت‌الله دكتر بهشتي

بخش اول

پيام مكتوب خطاب به اتحاديه (سپتامبر 1966)

بنام خداي يكتا

سلام بر جوانان برومندي كه كمر همت بسته‌اند تا در راه ترويج بيشتر آيين الهي اسلام با هم بكوشند. سلام بر جوانان تحصيل‌كردة مسلمان كه بهترين و ارزنده‌ترين سرماية امت بزرگ اسلام‌اند. سلام بر دانشجويان مسلمان كه امروز در دانشگاه‌هاي مختلف دنيا سرگرم تحصيل‌اند و بدون ترديد در ساختن جامعه اسلامي آينده نقش مهمي خواهند داشت.