رساله فلسفی صفحه 1

[رساله صور مخالف حق]

بسم الله الرحمن الرحیم دعوتک یا لطیف الحمد لله رب العالمین حمد الشاکرین و صلاته علی محمد و آله الطاهرین قد اتفق النظر فیما امر به «1» سیدنا الاستاد الرئیس الاجل ادام الله علوه و هو إیضاح الصور الموجوده فی النفس المخالفه للحق رایین احدهما انها تکون متخیله و لا

اتفاق افتاد نظر در امر آقای بزرگوار ما استاد رئیس اجل خدای بلندی مرتبت او را دوام بخشد به اینکه توضیح دهم صورتهای موجوده در

نفس را که مخالف حق است از نفوس بشر پس از مرگ در صورتهای موجوده در نفس که مخالف حق است دو رأی است اوّل آنکه از مدرکات قوت متخیله است نه از معقولات قوت عاقله دوم

(1)- تعبیر بسید ظاهرا مصطلح برؤساء اساتید چنانکه قطب اشکوری در عنوان ترجمه ارسطاطالیس نگاشته خاتم الحکماء الیونانیین و سید علمائهم حکیم ارسطوطالیس.

رسائل فلسفی، ص: 54

تکون معقوله البته و الثانی ان تکون متخیله و معقوله معا فاما من قال انها متخیله و لیست معقوله البته فقد قال باطلا فان حقیقه- المعقول هی ان تکون الصوره موجوده فی النفس معراه عن الوضع و الاشاره و سائر ما لا یجوز العقل الشرکه فیه فکل صوره موجوده فی النفس بحیث یمکن للعقل- التجویز للشرکه فیها فهی کلیه معقوله و من الصوره المحاله ما هو علی هذه الصوره کاعتقاد بان عنقاء المغرب موجود فی الاعیان فمن جود وجوده فی الاعیان فکذلک یجوز ان یکون اشخاصا فوق واحده و قد اعتقد کلیا و ذلک معقول فمهما استحال الرأی الاول فی ان الصوره المقابله للحق لا تکون معقوله البته فیبقی انها یمکن ان تکون معقوله و اذا کان الامر علی هذا فباضطرار یلزم ان ینظر هل هذه الصوره تضمحل عن النفس أم تبقی خالده فیها فنقول ان هذه الصوره لا یمکن ان تکون موجوده فی الامور الدائمه السرمدیه و العقول الفعاله تعقل الاشیاء من حیث انها لوازم ذاتها و هی عاقله لوجودها او وسائط و معدات لوجودها و کل امر لزم امرا موجودا بالفعل فهو لا محاله یکون موجودا بالفعل فان لزم العقول الفعاله امر محالا یجب ان یکون موجودا بالفعل و الثانی