رساله فلسفی صفحه 18

جواب:

وجوب الف شی ء نیست که موجود در اعیان باشد بطور حقیقت بلکه امری است

رسائل فلسفی، ص: 372

بر حسب اعتبار عقل و امر اعتباری موجود در نفس و معدوم در اعیان چگونه سبب ذات موجود در اعیان گردد وانگهی احراق حاصل از حرارت امری وجودی نیست بلکه امری است عدمی چنانکه خواهی دانست تفصیل این کلام را بعد از این فصل.

و نیز اگر وجودی که گمان رود اینکه او سبب است وجوب ب را موجود در اعیان است هرآینه ذاتی که موضوع اوست مدخلیت در تتمیم وجوب دارد زیرا فاعلی که محتاج است در وجود خود به ماده فعلی از او صادر نشود مگر با مشارکت ماده و ماده وجوب الف ذات الف است پس برای ذات الف شرکت در تتمیم وجوب خواهد بود و برای لازم ذاتش که امکان و عدم است نیز شرکت در تتمیم وجوب خواهد بود و این محال است پس آشکار شد که جمیع ذوات و ماهیات فائض و صادر از ذات مبدأ اوّل حق جل جلاله هست بترتیب و در سلسله نظام و جملگی خیراتند و شر یا لازم شر که ناچار در این عالم

روی دهد از ضروریات تضاد است چنانکه تفصیلش را دانستی تعالی الله عما یقول- الظالمون الملحدون علوا کبیرا و لا حول و لا قوه الا به و هو حسبی و نعم المعین و الحمد لله الّذی هو المبدأ الاول و صلی الله علی سیدنا محمد و آله الطیبین الطاهرین.

رسائل فلسفی، ص: 387

[رساله فردوس]

استفاده اصالت ماهیت شخصیه واجبه بالغیر از کلام بوعلی سینا در رساله الفردوس (1) الامور الموجوده قبلنا لکل منها ماهیه و هویه و لیس مهیته هویته و لا داخله فی هویته و لو کانت ماهیه- الانسان هویته لکان تصورک ماهیه الانسان تصور الهویه فکنت اذا تصورت الانسان تصورت هو الانسان فعلمت وجوده و لکان کل تصور یستدعی تصدیقا.

رسائل فلسفی، ص: 388