تفسیر مقدماتی قرآن کریم صفحه 105

نکته ها و اشاره ها

1. ذیل آیه چهاردهم همین سوره بیان شد، که در زمان خشکسالی، گروهی از «بنی اسد» به طمع دست یابی به کمکهای پیامبر صلی الله علیه و آله مسلمان شدند و در همان حال به پیامبر صلی الله علیه و آله گفتند: «قبیله های عرب با تو جنگیدند؛ ولی ما بدون جنگ مسلمان شدیم.» آنان با این سخنان بر پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله منّت گذاردند. خدای متعال در این آیه به منّت گذاری آنان پاسخ داد؛

2. منّت بر دو گونه است: لفظی و عملی. منّت لفظی آن است که شخصی به دیگری چیزی بدهد؛ سپس بخشش خود را به رخ وی بکشد. منّت انسانها، از این نوع است که کاری زشت به شمار می آید؛ امّا منّت عملی، به معنای بخشش نعمت گرانقدر است. این نوع از منّت، ممدوح و نیکوست و منّت خداوند، از این قبیل است؛ (1)

3. اینکه «بنی اسد» با بیان پذیرش اسلام بر رسول خدا صلی الله علیه و آله منّت گذاشتند، دلیلی بر آن است که در ادّعای ایمان خود صادق نبودند؛ بلکه ظاهراً مسلمان شده بودند؛

4. انسانهای کوته بین تصور می کنند که با قبول اسلام و انجام دادن عبادات، به خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله خدمت کرده اند؛ از این رو بر آنان منّت می گذارند؛ در حالی که مؤمنانِ آگاه و روشن ضمیر می دانند که هدایت، ایمان عبادت و اطاعت خدا، نوعی تکامل و نورانی شدن قلب است. و این لطف و توفیق خداست که شامل حال آنان شده؛ پس خدا را بر این کمال و نعمت سپاس می گذارند؛

5 . خدا در قرآن در چند مورد (همچون ایمان و نعمت پیامبران (2) و نعمت امامت). (3)

بر بشر منّت گذاشته است. این منّت گذاری، اهمّیّت این نعمتها را نشان می دهد.

1- (1) . تفسیر نمونه، ج22، ص216
2- (2) . «...مَنَّ اللَّهُ عَلَی الْمُؤْمِنِینَ إِذْ بَعَثَ فِیهِمْ رَسُولًا...». (آل عمران، ص164)
3- (3) . «وَ نُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلَی الَّذِینَ...» . (قصص، 5)