- پیشگفتار 1
- اشاره 7
- اشاره ای به تاریخچه تفسیر 9
- تعریف تفسیر 9
- تفسیر و تفاسیر 9
- اشاره 9
- نکته ها 11
- اشاره 11
- روشها و گرایشهای تفسیری 11
- اشاره 13
- اشاره 14
- سیمای سوره حمد (پرسشگری عاشقانه و امدادخواهی روشنگرانه) 14
- اشاره ای به مطالب سوره حمد 15
- ویژگی خاصّ سوره حمد 15
- اهداف سوره حمد 15
- یاد مهر دوست 16
- مقدمه 16
- واژه شناسی 16
- توضیح 16
- نکته های ادبی 17
- نکته ها و اشاره ها 17
- آموزه ها و پیامها 19
- مقدّمه 20
- واژه شناسی 20
- توضیح 20
- پرسشگری عاشقانه 20
- نکته های ادبی 21
- نکته ها و اشاره ها 21
- آموزه ها و پیامها 23
- نکته ها و اشاره ها 24
- مقدّمه 24
- توضیح 24
- واژه شناسی و نکته های ادبی 24
- بازهم یاد مهر دوست 24
- آموزه ها و پیامها 25
- واژهشناسی 26
- توضیح 26
- یادی از رستاخیز 26
- مقدّمه 26
- نکته ها و اشاره ها 27
- آموزه ها و پیامها 28
- واژه شناسی 29
- توضیح 29
- مقدّمه 29
- توحید عبادی و افعالی 29
- نکته های ادبی 30
- نکته ها و اشاره ها 30
- آموزه ها و پیامها 31
- توضیح 32
- هدایت طلبی 32
- واژه شناسی 32
- مقدّمه 32
- نکته ها و اشاره ها 33
- نکته های ادبی 33
- آموزه ها و پیامها 34
- توضیح 35
- سه خط اساسی در زندگی بشر 35
- مقدّمه 35
- واژه شناسی 35
- نکته ها و اشاره ها 36
- آموزه ها و پیامها 37
- اشاره 41
- نام گذاری 42
- سیمای سوره حجرات راه کارهای حفظ شخصیّت و برادری و برابری 42
- کلّیّات 42
- اشاره 42
- به مطالب مهمّ سوره حجرات 43
- اهداف سوره حجرات 43
- ویژگی سوره 43
- مقدّمه 45
- توضیح 45
- ادب در برابر رهبر اسلام 45
- نکته های ادبی 46
- واژه شناسی 46
- شأن نزول 46
- نکته ها و اشاره ها 47
- آموزه ها و پیامها 49
- مقدّمه 49
- توضیح 50
- شأن نزول 50
- واژه شناسی 51
- نکته ها و اشاره ها 52
- آموزه ها و پیامها 53
- واژه شناسی 54
- توضیح 54
- مقدّمه 54
- نکته های ادبی 55
- نکته ها و اشاره ها 55
- مقدّمه 56
- توضیح 56
- آموزه ها و پیامها 56
- شأن نزول 57
- واژه شناسی 57
- نکته ها و اشاره ها 58
- آموزه ها و پیامها 59
- مقدّمه 60
- راهکار برخورد با اخبار مشکوک ایمان دوستی و ناپسندی کفر 60
- توضیح 60
- شأن نزول 61
- واژه شناسی 61
- نکته ها و اشاره ها 62
- آموزه ها و پیامها 63
- توضیح 64
- مقدّمه 64
- واژه شناسی 65
- نکته ها و اشاره ها 66
- آموزه ها و پیامها 68
- توضیح 69
- مقدّمه 69
- راهکار اصلاح اختلافات اجتماعی اعلام برادری مؤمنان 69
- شأن نزول 70
- واژه شناسی 70
- نکته ها و اشارهها 71
- مقدّمه 73
- آموزه ها و پیامها 73
- واژه شناسی 74
- نکته های ادبی 74
- توضیح 74
- نکته ها و اشاره ها 75
- آموزه ها و پیامها 77
- توضیح 78
- راهکارهای حفظ شخصیت افراد اجتماع عوامل اختلافات اجتماعی و آداب معاشرت صحیح 78
- مقدّمه 78
- شأن نزول 79
- واژه شناسی 80
- نکته ها و اشاره ها 80
- آموزه ها و پیامها 82
- توضیح 83
- مقدّمه 83
- شأن نزول 84
- نکته ها و اشاره ها 85
- واژه شناسی 85
- آموزه ها و پیامها 89
- توضیح 90
- نظام برابری و معیارهای برتری افراد معنای ایمان و اسلام و تفاوت آنها 90
- مقدّمه 90
- شأن نزول 91
- واژه شناسی 91
- نکته ها و اشاره ها 92
- آموزه ها و پیامها 94
- مقدّمه 95
- توضیح 95
- شأن نزول 96
- واژه شناسی 96
- نکته ها و اشاره ها 97
- آموزه ها و پیامها 98
- نشانه های مؤمنان راستین علم بی کران الاهی 99
- توضیح 99
- مقدّمه 99
- واژه شناسی 100
- نکته ها و اشاره ها 100
- مقدّمه 102
- آموزه ها و پیامها 102
- توضیح 102
- آموزه ها و پیامها 103
- نکته ها و اشاره ها 103
- توضیح 104
- واژه شناسی 104
- مقدّمه 104
- نکته ها و اشاره ها 105
- توضیح 106
- مقدّمه 106
- آموزه ها و پیامها 106
- نکته ها و اشاره ها 106
- آموزه ها و پیامها 107
- اشاره 112
- سیمای سوره جمعه اهداف پیامبران و وظایف اجتماعی مسلمانان 113
- اشاره 113
- کلّیّات 113
- اهداف سوره جمعه 113
- مطالب سوره جمعه 114
- مقدّمه 115
- ترجمه و تفسیر سوره جمعه 115
- توضیح 115
- نکته ها و اشاره ها 116
- واژه شناسی 116
- مقدّمه 118
- توضیح 119
- نکته ها و اشاره ها 120
- واژه شناسی 120
- آموزه ها و پیامها 122
- روحیه های قوم یهود قانون عمومی مرگ و عوامل ترس از آن 123
- توضیح 123
- مقدّمه 123
- نکته ها و اشاره ها 124
- واژه شناسی 124
- آموزه ها و پیامها 127
- مقدّمه 127
- واژه شناسی 128
- توضیح 128
- نکته ها و اشاره ها 129
- آموزه ها و پیامها 131
- آداب نماز جمعه و وظایف اجتماعی مسلمانان 132
- توضیح 132
- مقدّمه 132
- واژه شناسی 133
- نکته ها و اشاره ها 134
- آموزه ها و پیامها 137
- مقدّمه 137
- شأن نزول 138
- توضیح 138
- واژه شناسی 138
- نکته ها و اشاره ها 139
- آموزه ها و پیامها 140
- اشاره 144
- فضیلت 145
- اشاره 145
- سیمای سوره توحید 145
- کلّیّات 145
- تفسیر و ترجمه سوره توحید 146
- توضیح 146
- مطالب فرعی 146
- هدف سوره 146
- واژه شناسی 147
- شأن نزول 147
- نکته ها و اشاره ها 148
- آموزه ها و پیامها 152
- اشاره 155
- سیمای سوره قدر 156
- فضیلت 156
- کلّیّات 156
- اشاره 156
- اهداف سوره قدر 157
- مطالب فرعی 157
- مقدّمه 158
- تفسیر و ترجمه سوره قدر 158
- توضیح 158
- واژه شناسی 159
- نکته ها و اشاره ها 160
- آموزه ها و پیامها 165
- اشاره 168
- سیمای سوره کوثر 169
- فضیلت 169
- کلّیّات 169
- اشاره 169
- مطالب فرعی 170
- اهداف سوره 170
- ویژگیها 170
- ترجمه و تفسیر سوره کوثر 171
- مقدّمه 171
- شأن نزول 171
- توضیح 172
- واژه شناسی 172
- نکته ها و اشاره ها 172
- آموزه ها و پیامها 175
2
روشها و گرایشهای تفسیری
اشاره
در میان مفسّران روشهای تفسیری متعدّدی پیدا شد؛ از جمله روش تفسیر قرآن به قرآن، عقلی، روایی، علمی، اشاری (باطنی، صوفی و شهودی) و نیز روش تفسیر به رأی که ممنوع و حرام است؛ (1) همان طور که در جهان تفسیر گرایشهای اجتماعی، فقهی، کلامی، فلسفی، ادبی و... به وجود آمد. (2)
این روشها گاهی به صورت تفسیر ترتیبی (از اوّل هر سوره تا پایان آن) و گاهی به صورت تفسیر موضوعی به انجام رسیده است؛ البتّه توضیح تاریخ تفسیر و بیان روشها و گرایشها از اهداف و حوصله این نوشتار خارج است؛ از این رو به بیان چند نکته بسنده می کنیم.
نکته ها
الف) تفسیر قرآن، دانش شریف و مهمّی است. همان طور که قرآن ثقل اکبر است، دانش تفسیر و علوم قرآن نیز با عظمت بوده و امروزه به صورت یک رشته مستقل در علوم اسلامی پی گیری می شود؛ هر چند که دانش تفسیر مقدّمه دانشهای دیگر همچون فقه، کلام اسلامی و... نیز به شمار می آید؛
1- (1) . ر. ک: درسنامه روشها و گرایشهای تفسیری، از نگارنده؛ مؤدّب، روشهای تفسیر قرآن؛علوی مهر، روشها و گرایشهای تفسیری
2- (2) . همان