تفسیر مقدماتی قرآن کریم صفحه 151

صحیح است: اوّل به معنای اینکه در جهان خدا شبیه ندارد، و دوم آنکه ذات خدا در خارج و عقل تقسیم پذیر نیست. (1)

10. واژه «صَمَد» در اصل به معنای قصد است (2) به خدا صَمَد گویند، چون که مقصود حقیقی اوست و مردم درگاه او را قصد می کنند؛

11. یکی از معانی لغوی صَمَد، چیزی است که توخالی نیست. (3) در حدیثی از امام حسین علیه السلام نیز همین معنا حکایت شده است. در علم فیزیک هم بیان شده که همه موجودات از اتم ساخته شده اند که تو خالی است؛ یعنی فضای خالی بسیاری بین الکترونها و هسته مرکزی اتم وجود دارد؛ به طوری که اگر این فاصله ها برداشته شود حجم اجسام بسیار کوچک می شود؛ از این رو، برخی افراد نوشته اند: این آیه اشاره به نفی جسمانیّت از خداست؛ یعنی همه موجودات از اتمهای توخالی تشکیل شده اند؛ اما خدا همچون اتم جسم توخالی نیست؛ (4)

12. برخی یهودیان معتقد بودند که عُزَیر، پسر خداست؛ غالب مسیحیان نیز معتقدند که عیسی پسر خداست و مشرکان عرب نیز فرشتگان را دختران خدا می دانستند؛ ولی قرآن کریم در این سوره همه این عقاید خرافی را نفی و اعلام می کند که خدا نه زاییده، نه می زاید و نه فرزندی دارد؛

13. در برخی احادیث از امام حسین علیه السلام حکایت شده که فرمود: مقصود از «لم یَلد و لم یُولد» آن است که چیز لطیف مانند نفس و نه عوارض گوناگون مانند خواب و خیال و اندوه و خوشحالی و خنده و گریه و گرسنگی و سیری خدا برتر از آن است که این چیزها از او خارج شود.

1- (1) . بحارالانوار، ج3، ص206 (با تلخیص)
2- (2) . ر. ک: مقاییس اللغه و مفردات راغب و...(ماده «صمد»)
3- (3) . مفردات، مادّه صمد
4- (4) . و این آیه می تواند یکی از معجزات علمی قرآن باشد. (تفسیر نمونه، ج27، ص440) البتّه پذیرش اعجاز علمی در این مورد مشکل و بعید است؛ چون آیه دلالت روشنی بر این معنا ندارد