تفسیر مقدماتی قرآن کریم صفحه 33

می گویند؛ چرا که گویا رهگذر خود را می بلعد؛ همان طور که انسان غذا را می خورد؛ (1)

3. مستقیم: از مادّه «قوم» به معنای راست و پابرجاست؛ یعنی راهی که بر یک خط ادامه یابد. (2) به کوتاه ترین راه بین دو نقطه صراط مستقیم گویند.

نکته های ادبی

واژه «صراط» در لغت قریش اصیل با «صاد» بوده؛ امّا نزد عموم عرب با «سین» بوده است که سین به صاد تبدیل شده است؛ (3) ولی برخی واژه شناسان صراط و سراط را دو واژه مستقل می دانند. (4)

نکته ها و اشاره ها

1. در پنج آیه اوّل سوره حمد، توحید و معاد مطرح شد و اینک در این آیه از هدایت سخن می گوید که یکی از ابعاد نبوّت و امامت است. بدین ترتیب سوره حمد به اصول اساسی دین اشاره کرده است؛

2. هدایت بر دو قسم تکوینی و تشریعی است: گاهی خدا موجودات را بر اساس قوانینی که در طبیعت قرار داده است، به سوی هدف اساسی خود رهنمون می شود و رشد و تکامل می بخشد (هدایت تکوینی) و گاهی انسانها را با فرستادن پیامبر و امام راهنمایی می کند (هدایت تشریعی)؛

3. ما در هر شبانه روز بارها از خدا می خواهیم که ما را هدایت کند؛ چرا که از طرفی هدایت مراحل و درجاتی دارد، (5) و راه تکامل انسان تا بی نهایت ادامه دارد؛ پس ما از خدا می خواهیم که درجه هدایت ما را بیشتر و بیشتر کند - و از همین

1- (1) . مفردات راغب اصفهانی، مادّه سرط
2- (2) . همان، مادّه قوم؛ التحقیق فی کلمات الکریم، ج9، ص343
3- (3) . التهذیب، ج12، ص329؛ نیز مقاییس اللغه و...
4- (4) . التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج6، ص227، (مادّه صرط)
5- (5) . «وَ یَزِیدُ اللَّهُ الَّذِینَ اهْتَدَوْاْ هُدًی...»، مریم، 76