تفسیر مقدماتی قرآن کریم صفحه 53

4. در این آیه از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله با واژه «نبی» یاد شده است. این تعبیر شاید اشاره به آن است که مقصود شخص پیامبر صلی الله علیه و آله نیست؛ بلکه او پیام آور خداست؛ از این رو بی ادبی در برابر وی، بی ادبی نسبت به مقام نبوّت است؛

5 . در حکایتهای تاریخی آمده است: پس از نزول این آیه «ثابت بن قیس» که سخنران پیامبر صلی الله علیه و آله بود و صدای رسایی داشت، گفت: من صدایم را از صدای پیامبر فراتر می کردم، پس اعمال من نابود شده است و اهل دوزخ هستم. این مطلب به گوش حضرت صلی الله علیه و آله رسید و ایشان فرمود: «این گونه نیست و او اهل بهشت است.» (1)

از این حکایت تاریخی استفاده می شود که مقصود آیه هر گونه بلند کردن صدا در برابر پیامبر صلی الله علیه و آله نیست؛ بلکه اگر کسی با صدای بلند به رسول خدا صلی الله علیه و آله توهین نکند و او را آزار ندهد و برای ادای وظیفه و سخنرانی بلند صحبت کند، اشکالی ندارد؛ پس این آیه شامل سخنرانی، تلاوت قرآن، اذان نماز و این گونه موارد نمی شود؛

6 . برخی از مفسّران برآنند که این آیه زمان حیات و پس از وفات پیامبر صلی الله علیه و آله را شامل می شود؛ یعنی همان طور که در زمان حضور حضرت بلند کردن صدا جایز نیست؛ پس از رحلت ایشان هم چنین عملی جایز نیست؛ چرا که در هر دو صورت نوعی بی احترامی به رسول خدا صلی الله علیه و آله به شمار می آید. (2) در حدیثی نیز از امام حسین علیه السلام می خوانیم که حضرت با استناد به این آیه، از سر و صدا در جوار قبر پیامبر صلی الله علیه و آله منع کردند؛ (3) البتّه باز هم این ممنوعیت شامل تلاوت قرآن، اذان و سخنرانی نمی شود.

آموزه ها و پیامها

1. ادب گفتار را نزد پیامبر صلی الله علیه و آله رعایت کنید: [ ...لَا تَرْفَعُواْ أَصْوَ تَکُمْ... ]؛

2. رهبر مسلمانان را همچون افراد عادی صدا نزنید: [ ...وَ لَاتَجْهَرُواْ لَهُ و بِالْقَوْلِ

1- (1) . مجمع البیان، ج9، ص196؛ نیز نورالثقلین؛ فی ظلال؛ مراغی، ذیل آیه
2- (2) . یعنی با توجّه به فلسفه و حکمت حکم، الغای خصوصیّت می شود و آیه موارد دیگر را نیزدر بر می گیرد. (تفسیر نمونه، ج22، ص146)
3- (3) . نورالثقلین، ج5، ص80