- پیشگفتار 1
- اشاره 7
- تفسیر و تفاسیر 9
- اشاره 9
- اشاره ای به تاریخچه تفسیر 9
- تعریف تفسیر 9
- روشها و گرایشهای تفسیری 11
- نکته ها 11
- اشاره 11
- اشاره 13
- سیمای سوره حمد (پرسشگری عاشقانه و امدادخواهی روشنگرانه) 14
- اشاره 14
- ویژگی خاصّ سوره حمد 15
- اشاره ای به مطالب سوره حمد 15
- اهداف سوره حمد 15
- یاد مهر دوست 16
- مقدمه 16
- توضیح 16
- واژه شناسی 16
- نکته ها و اشاره ها 17
- نکته های ادبی 17
- آموزه ها و پیامها 19
- مقدّمه 20
- واژه شناسی 20
- توضیح 20
- پرسشگری عاشقانه 20
- نکته های ادبی 21
- نکته ها و اشاره ها 21
- آموزه ها و پیامها 23
- نکته ها و اشاره ها 24
- توضیح 24
- واژه شناسی و نکته های ادبی 24
- بازهم یاد مهر دوست 24
- مقدّمه 24
- آموزه ها و پیامها 25
- واژهشناسی 26
- توضیح 26
- یادی از رستاخیز 26
- مقدّمه 26
- نکته ها و اشاره ها 27
- آموزه ها و پیامها 28
- مقدّمه 29
- توضیح 29
- توحید عبادی و افعالی 29
- واژه شناسی 29
- نکته های ادبی 30
- نکته ها و اشاره ها 30
- آموزه ها و پیامها 31
- مقدّمه 32
- توضیح 32
- هدایت طلبی 32
- واژه شناسی 32
- نکته ها و اشاره ها 33
- نکته های ادبی 33
- آموزه ها و پیامها 34
- توضیح 35
- سه خط اساسی در زندگی بشر 35
- واژه شناسی 35
- مقدّمه 35
- نکته ها و اشاره ها 36
- آموزه ها و پیامها 37
- اشاره 41
- اشاره 42
- نام گذاری 42
- سیمای سوره حجرات راه کارهای حفظ شخصیّت و برادری و برابری 42
- کلّیّات 42
- ویژگی سوره 43
- اهداف سوره حجرات 43
- به مطالب مهمّ سوره حجرات 43
- مقدّمه 45
- توضیح 45
- ادب در برابر رهبر اسلام 45
- شأن نزول 46
- نکته های ادبی 46
- واژه شناسی 46
- نکته ها و اشاره ها 47
- مقدّمه 49
- آموزه ها و پیامها 49
- توضیح 50
- شأن نزول 50
- واژه شناسی 51
- نکته ها و اشاره ها 52
- آموزه ها و پیامها 53
- مقدّمه 54
- واژه شناسی 54
- توضیح 54
- نکته های ادبی 55
- نکته ها و اشاره ها 55
- آموزه ها و پیامها 56
- توضیح 56
- مقدّمه 56
- واژه شناسی 57
- شأن نزول 57
- نکته ها و اشاره ها 58
- آموزه ها و پیامها 59
- مقدّمه 60
- راهکار برخورد با اخبار مشکوک ایمان دوستی و ناپسندی کفر 60
- توضیح 60
- شأن نزول 61
- واژه شناسی 61
- نکته ها و اشاره ها 62
- آموزه ها و پیامها 63
- توضیح 64
- مقدّمه 64
- واژه شناسی 65
- نکته ها و اشاره ها 66
- آموزه ها و پیامها 68
- توضیح 69
- راهکار اصلاح اختلافات اجتماعی اعلام برادری مؤمنان 69
- مقدّمه 69
- شأن نزول 70
- واژه شناسی 70
- نکته ها و اشارهها 71
- آموزه ها و پیامها 73
- مقدّمه 73
- واژه شناسی 74
- توضیح 74
- نکته های ادبی 74
- نکته ها و اشاره ها 75
- آموزه ها و پیامها 77
- توضیح 78
- راهکارهای حفظ شخصیت افراد اجتماع عوامل اختلافات اجتماعی و آداب معاشرت صحیح 78
- مقدّمه 78
- شأن نزول 79
- نکته ها و اشاره ها 80
- واژه شناسی 80
- آموزه ها و پیامها 82
- مقدّمه 83
- توضیح 83
- شأن نزول 84
- نکته ها و اشاره ها 85
- واژه شناسی 85
- آموزه ها و پیامها 89
- توضیح 90
- نظام برابری و معیارهای برتری افراد معنای ایمان و اسلام و تفاوت آنها 90
- مقدّمه 90
- شأن نزول 91
- واژه شناسی 91
- نکته ها و اشاره ها 92
- آموزه ها و پیامها 94
- مقدّمه 95
- توضیح 95
- شأن نزول 96
- واژه شناسی 96
- نکته ها و اشاره ها 97
- آموزه ها و پیامها 98
- نشانه های مؤمنان راستین علم بی کران الاهی 99
- توضیح 99
- مقدّمه 99
- واژه شناسی 100
- نکته ها و اشاره ها 100
- مقدّمه 102
- آموزه ها و پیامها 102
- توضیح 102
- آموزه ها و پیامها 103
- نکته ها و اشاره ها 103
- توضیح 104
- واژه شناسی 104
- مقدّمه 104
- نکته ها و اشاره ها 105
- آموزه ها و پیامها 106
- مقدّمه 106
- توضیح 106
- نکته ها و اشاره ها 106
- آموزه ها و پیامها 107
- اشاره 112
- کلّیّات 113
- اشاره 113
- سیمای سوره جمعه اهداف پیامبران و وظایف اجتماعی مسلمانان 113
- اهداف سوره جمعه 113
- مطالب سوره جمعه 114
- مقدّمه 115
- ترجمه و تفسیر سوره جمعه 115
- توضیح 115
- نکته ها و اشاره ها 116
- واژه شناسی 116
- مقدّمه 118
- توضیح 119
- واژه شناسی 120
- نکته ها و اشاره ها 120
- آموزه ها و پیامها 122
- روحیه های قوم یهود قانون عمومی مرگ و عوامل ترس از آن 123
- توضیح 123
- مقدّمه 123
- نکته ها و اشاره ها 124
- واژه شناسی 124
- آموزه ها و پیامها 127
- مقدّمه 127
- توضیح 128
- واژه شناسی 128
- نکته ها و اشاره ها 129
- آموزه ها و پیامها 131
- آداب نماز جمعه و وظایف اجتماعی مسلمانان 132
- توضیح 132
- مقدّمه 132
- واژه شناسی 133
- نکته ها و اشاره ها 134
- آموزه ها و پیامها 137
- مقدّمه 137
- شأن نزول 138
- واژه شناسی 138
- توضیح 138
- نکته ها و اشاره ها 139
- آموزه ها و پیامها 140
- اشاره 144
- اشاره 145
- فضیلت 145
- کلّیّات 145
- سیمای سوره توحید 145
- تفسیر و ترجمه سوره توحید 146
- توضیح 146
- مطالب فرعی 146
- هدف سوره 146
- واژه شناسی 147
- شأن نزول 147
- نکته ها و اشاره ها 148
- آموزه ها و پیامها 152
- اشاره 155
- فضیلت 156
- سیمای سوره قدر 156
- کلّیّات 156
- اشاره 156
- اهداف سوره قدر 157
- مطالب فرعی 157
- تفسیر و ترجمه سوره قدر 158
- توضیح 158
- مقدّمه 158
- واژه شناسی 159
- نکته ها و اشاره ها 160
- آموزه ها و پیامها 165
- اشاره 168
- سیمای سوره کوثر 169
- اشاره 169
- فضیلت 169
- کلّیّات 169
- مطالب فرعی 170
- اهداف سوره 170
- ویژگیها 170
- ترجمه و تفسیر سوره کوثر 171
- مقدّمه 171
- شأن نزول 171
- توضیح 172
- نکته ها و اشاره ها 172
- واژه شناسی 172
- آموزه ها و پیامها 175
«علّت تحقیق» اشاره کرده و می فرماید: «مبادا (از خبر دروغ، فریب بخورید و) با گروهی از روی جهالت برخورد کنید، و سرانجام از عمل خود پشیمان شوید.»
شأن نزول
در مورد این آیه چند شأن نزول حکایت شده که مناسب ترین آنها این است:
پیامبر صلی الله علیه و آله برای جمع آوری زکات قبیله «بنی مُصطَلق» شخصی به نام «ولید بن عَقبه» را به سوی آنان فرستاد و مردم از او استقبال کردند؛ اما ولید که با آن قبیله از زمان جاهلیت دشمنی داشت، تصور کرد که مردم برای کشتن وی می آیند. او نزد پیامبر صلی الله علیه و آله آمد و (بدون تحقیق) گفت: آنان از پرداخت زکات خودداری کردند.
پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله به «خالد» دستور داد: به سراغ آن قبیله برود؛ ولی شتابزده کاری انجام ندهد. خالد شبانه نزدیک قبیله آمد و تحقیق کرد و روشن شد که آن قبیله به اسلام وفادارند و صدای اذان و نماز از آنجا بلند است. او این خبر را برای پیامبر صلی الله علیه و آله آورد و در این هنگام آیه فوق فرود آمد. (1)
واژه شناسی
1. نبأ: این واژه به معنای خبر بزرگ است؛ (2) از این رو شامل اخبار مهم اجتماعی، سیاسی و دینی می شود؛
2. جهاله: واژه «جهالت» گاهی در برابر علم به کار می رود که در آن صورت به معنای ناآگاهی است، و گاهی در برابر عقل استفاده می شود که به معنای کار سفیهانه
1- (1) . مجمع البیان، ج9، ص198؛ تفسیر قرطبی، ج9، ص6131 . البتّه برخی حکایت کرده اند که پیامبر صلی الله علیه و آله پس از خبر ولید ناراحت شد و تصمیم گرفت با بنی مصطلق بجنگد که آیه نازل شد؛ ولی این مطلب از شأن حضرت صلی الله علیه و آله بسیار دور است و با خطاب آیه به مؤمنان نیز ناسازگار است. عده ای نیز گفته اند: این آیه در مورد ماریه قبطیه، همسر پیامبر صلی الله علیه و آله است. (ر. ک: نمونه، ج22، ص153)
2- (2) . المیزان، ذیل آیه