تفسیر مقدماتی قرآن کریم صفحه 76

6 . در احادیث اسلامی برای برادران مسلمان حقوق زیادی گفته شده است؛ از جمله در حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و آله آمده است:

«مسلمان بر برادرش سی حق دارد که تکلیف خود را انجام نداده، مگر اینکه این حقوق را ادا کند یا برادرش آنها را عفو کند (و آنها عبارتند از:) لغزشهای او را ببخشد؛ در ناراحتیها با وی مهربان باشد؛ اسرارش را پنهان کند؛ اشتباهات او را جبران کند؛ عذر او را بپذیرد؛ در برابر بدگویان از او دفاع کند؛ همواره خیرخواهش باشد؛ دوستی او را پاس بدارد کند، پیمان وی را رعایت کند؛ در بیماری از او عیادت کند، پس از مرگ به تشییع جنازه اش برود؛ دعوتش را اجابت کند؛ هدیه اش را بپذیرد؛ بخشش او را پاداش دهد؛ نعمت وی را سپاس گوید؛ در یاری اش بکوشد؛ ناموس او را حفظ کند؛ حاجت او را برآورد؛ برای خواسته اش شفاعت کند؛ و عطسه اش را تحیّت گوید؛ گمشده اش را راهنمایی کند؛ سلامش را جواب دهد؛ گفته او را نیکو شمرد؛ نعمتهای را نیکو شمرد؛ سوگندهایش را تصدیق کند؛ دوستش را دوست بدارد، و با او دشمنی نکند؛ در یاری وی بکوشد - خواه ظالم یا مظلوم باشد - امّا اگر ظالم باشد یاری او آن است که وی را از ستمکاری باز دارد و اگر مظلوم باشد؛ او را در گرفتن حقّش کمک کند؛ او را در حوادث تنها نگذارد و او را خوار نسازد؛ هر چه از نیکیها برای خود دوست دارد، برای او دوست داشته باشد، و آنچه از بدیها برای خود نمی خواهد، برای او نخواهد». (1)

7. واژه «لَعَلَّ» در اینجا به معنای مقتضی و زمینه سازی است؛ پس از این آیه استفاده می شود که تقوا پیشگی زمینه ساز نزول رحمت الاهی بر انسان است؛

8 . جمله «اِتَّقُوا اللّه» (خودتان را از (عذاب) خدا حفظ کنید) نوعی هشدار به مسلمانان است که روابط را به جای ضوابط جایگزین نکنید، و در بین برادران دینی، عادلانه صلح برقرار کنید.