- پیشگفتار 1
- اشاره 7
- اشاره ای به تاریخچه تفسیر 9
- تفسیر و تفاسیر 9
- اشاره 9
- تعریف تفسیر 9
- نکته ها 11
- اشاره 11
- روشها و گرایشهای تفسیری 11
- اشاره 13
- سیمای سوره حمد (پرسشگری عاشقانه و امدادخواهی روشنگرانه) 14
- اشاره 14
- اشاره ای به مطالب سوره حمد 15
- اهداف سوره حمد 15
- ویژگی خاصّ سوره حمد 15
- مقدمه 16
- یاد مهر دوست 16
- توضیح 16
- واژه شناسی 16
- نکته ها و اشاره ها 17
- نکته های ادبی 17
- آموزه ها و پیامها 19
- مقدّمه 20
- پرسشگری عاشقانه 20
- واژه شناسی 20
- توضیح 20
- نکته ها و اشاره ها 21
- نکته های ادبی 21
- آموزه ها و پیامها 23
- واژه شناسی و نکته های ادبی 24
- نکته ها و اشاره ها 24
- مقدّمه 24
- بازهم یاد مهر دوست 24
- توضیح 24
- آموزه ها و پیامها 25
- مقدّمه 26
- واژهشناسی 26
- توضیح 26
- یادی از رستاخیز 26
- نکته ها و اشاره ها 27
- آموزه ها و پیامها 28
- توضیح 29
- مقدّمه 29
- توحید عبادی و افعالی 29
- واژه شناسی 29
- نکته ها و اشاره ها 30
- نکته های ادبی 30
- آموزه ها و پیامها 31
- توضیح 32
- هدایت طلبی 32
- مقدّمه 32
- واژه شناسی 32
- نکته های ادبی 33
- نکته ها و اشاره ها 33
- آموزه ها و پیامها 34
- توضیح 35
- سه خط اساسی در زندگی بشر 35
- مقدّمه 35
- واژه شناسی 35
- نکته ها و اشاره ها 36
- آموزه ها و پیامها 37
- اشاره 41
- کلّیّات 42
- سیمای سوره حجرات راه کارهای حفظ شخصیّت و برادری و برابری 42
- اشاره 42
- نام گذاری 42
- اهداف سوره حجرات 43
- به مطالب مهمّ سوره حجرات 43
- ویژگی سوره 43
- مقدّمه 45
- ادب در برابر رهبر اسلام 45
- توضیح 45
- نکته های ادبی 46
- واژه شناسی 46
- شأن نزول 46
- نکته ها و اشاره ها 47
- آموزه ها و پیامها 49
- مقدّمه 49
- توضیح 50
- شأن نزول 50
- واژه شناسی 51
- نکته ها و اشاره ها 52
- آموزه ها و پیامها 53
- واژه شناسی 54
- مقدّمه 54
- توضیح 54
- نکته ها و اشاره ها 55
- نکته های ادبی 55
- توضیح 56
- مقدّمه 56
- آموزه ها و پیامها 56
- شأن نزول 57
- واژه شناسی 57
- نکته ها و اشاره ها 58
- آموزه ها و پیامها 59
- توضیح 60
- مقدّمه 60
- راهکار برخورد با اخبار مشکوک ایمان دوستی و ناپسندی کفر 60
- شأن نزول 61
- واژه شناسی 61
- نکته ها و اشاره ها 62
- آموزه ها و پیامها 63
- مقدّمه 64
- توضیح 64
- واژه شناسی 65
- نکته ها و اشاره ها 66
- آموزه ها و پیامها 68
- مقدّمه 69
- توضیح 69
- راهکار اصلاح اختلافات اجتماعی اعلام برادری مؤمنان 69
- شأن نزول 70
- واژه شناسی 70
- نکته ها و اشارهها 71
- مقدّمه 73
- آموزه ها و پیامها 73
- نکته های ادبی 74
- واژه شناسی 74
- توضیح 74
- نکته ها و اشاره ها 75
- آموزه ها و پیامها 77
- مقدّمه 78
- راهکارهای حفظ شخصیت افراد اجتماع عوامل اختلافات اجتماعی و آداب معاشرت صحیح 78
- توضیح 78
- شأن نزول 79
- نکته ها و اشاره ها 80
- واژه شناسی 80
- آموزه ها و پیامها 82
- توضیح 83
- مقدّمه 83
- شأن نزول 84
- نکته ها و اشاره ها 85
- واژه شناسی 85
- آموزه ها و پیامها 89
- نظام برابری و معیارهای برتری افراد معنای ایمان و اسلام و تفاوت آنها 90
- مقدّمه 90
- توضیح 90
- شأن نزول 91
- واژه شناسی 91
- نکته ها و اشاره ها 92
- آموزه ها و پیامها 94
- توضیح 95
- مقدّمه 95
- شأن نزول 96
- واژه شناسی 96
- نکته ها و اشاره ها 97
- آموزه ها و پیامها 98
- نشانه های مؤمنان راستین علم بی کران الاهی 99
- مقدّمه 99
- توضیح 99
- نکته ها و اشاره ها 100
- واژه شناسی 100
- آموزه ها و پیامها 102
- مقدّمه 102
- توضیح 102
- آموزه ها و پیامها 103
- نکته ها و اشاره ها 103
- توضیح 104
- واژه شناسی 104
- مقدّمه 104
- نکته ها و اشاره ها 105
- نکته ها و اشاره ها 106
- مقدّمه 106
- توضیح 106
- آموزه ها و پیامها 106
- آموزه ها و پیامها 107
- اشاره 112
- کلّیّات 113
- اشاره 113
- سیمای سوره جمعه اهداف پیامبران و وظایف اجتماعی مسلمانان 113
- اهداف سوره جمعه 113
- مطالب سوره جمعه 114
- ترجمه و تفسیر سوره جمعه 115
- توضیح 115
- مقدّمه 115
- واژه شناسی 116
- نکته ها و اشاره ها 116
- مقدّمه 118
- توضیح 119
- واژه شناسی 120
- نکته ها و اشاره ها 120
- آموزه ها و پیامها 122
- مقدّمه 123
- توضیح 123
- روحیه های قوم یهود قانون عمومی مرگ و عوامل ترس از آن 123
- واژه شناسی 124
- نکته ها و اشاره ها 124
- آموزه ها و پیامها 127
- مقدّمه 127
- توضیح 128
- واژه شناسی 128
- نکته ها و اشاره ها 129
- آموزه ها و پیامها 131
- مقدّمه 132
- آداب نماز جمعه و وظایف اجتماعی مسلمانان 132
- توضیح 132
- واژه شناسی 133
- نکته ها و اشاره ها 134
- آموزه ها و پیامها 137
- مقدّمه 137
- واژه شناسی 138
- توضیح 138
- شأن نزول 138
- نکته ها و اشاره ها 139
- آموزه ها و پیامها 140
- اشاره 144
- فضیلت 145
- اشاره 145
- کلّیّات 145
- سیمای سوره توحید 145
- توضیح 146
- تفسیر و ترجمه سوره توحید 146
- هدف سوره 146
- مطالب فرعی 146
- واژه شناسی 147
- شأن نزول 147
- نکته ها و اشاره ها 148
- آموزه ها و پیامها 152
- اشاره 155
- اشاره 156
- کلّیّات 156
- سیمای سوره قدر 156
- فضیلت 156
- اهداف سوره قدر 157
- مطالب فرعی 157
- توضیح 158
- تفسیر و ترجمه سوره قدر 158
- مقدّمه 158
- واژه شناسی 159
- نکته ها و اشاره ها 160
- آموزه ها و پیامها 165
- اشاره 168
- سیمای سوره کوثر 169
- فضیلت 169
- کلّیّات 169
- اشاره 169
- مطالب فرعی 170
- ویژگیها 170
- اهداف سوره 170
- مقدّمه 171
- ترجمه و تفسیر سوره کوثر 171
- شأن نزول 171
- توضیح 172
- نکته ها و اشاره ها 172
- واژه شناسی 172
- آموزه ها و پیامها 175
آنها بپرهیزند: «ای کسانی که ایمان آورده اید، نباید گروهی از مردان شما گروهی دیگر را مسخره کنند، (چرا که) شاید آنان (که مسخره شده اند،) از اینها بهترباشند»؛ سپس همین قانون را در مورد زنان اعلام می کند و می فرماید: «نباید گروهی از زنان، زنان دیگر را مسخره کنند، (چرا که) شاید آنان (که مسخره شده اند) بهتر از اینها باشند».
در ادامه آیه عامل دیگری را بیان کرده و می فرماید: «از یکدیگر (به وسیله اشاره و چشمک) عیبحویی مکنید». در بخش بعدی، عامل سوّم را بیان کرده و می فرماید:
«و یکدیگر را با لقبهای زشت یاد نکنید». تأکید می کند: «بسیار بد است که بر کسی بعد از ایمان آوردن، نام فاسقانه (و کفرآمیز) بگذارند.»
و در پایان آیه هشدار می دهد: «کسانی که توبه نکنند و به سوی خدا باز نگردند، پس تنها آنان (به خود و دیگران) ستم کرده اند.»
شأن نزول
داستانهای متعدّدی در مورد نزول این آیه حکایت شده است که به نظر می رسد هر کدام از این ماجراها، مربوط به نزول قسمتی از آیه باشد؛ از جمله حکایت شده که این آیه در مورد «ثابت بن قیس» خطیب پیامبر صلی الله علیه و آله فرود آمده که به دلیل ضعف شنوایی صفهای جماعت را می شکافت و نزدیک حضرت صلی الله علیه و آله می نشست؛ ولی صبح یک روز شخصی از اصحاب به او گفت: همین جا بنشین. او خشمگین شد و پشت سرش نشست. بعد از روشن شدن هوا نام او را پرسید، و ثابت بن قیس لقب زشت مادرش را در جاهلیّت بر زبان آورد و آن صحابی شرمگین شد. آیه فوق آمد و مسلمانان را از این کار منع کرد.
شأن نزول دیگری که حکایت شده، آن است که برخی از همسران پیامبر صلی الله علیه و آله امّ سلمه را به سبب لباس مخصوص یا قد کوتاهش او مسخره کردند، و آیه مذکور فرود آمد و مردم را از این کار منع کرد.