تفسیر مقدماتی قرآن کریم صفحه 83

2. مسخره کردن، عیبجویی و لقب زشت دادن به دیگران، ممنوع و ظلم است:

[ ...فَأُوْلَل-ِکَ هُمُ الظَّلِمُونَ ]؛

3. اگر می خواهید از ستمکاران شمرده نشوید، به سوی خدا باز گردید و از این اعمال زشت دست بردارید و توبه کنید: [ ...وَ مَن لَّمْ یَتُبْ فَأُوْلَل-ِکَ هُمُ الظَّلِمُونَ... ]؛

4. ریشخند کردن دیگران، کاری جاهلانه است: [ ...عَسَی أَن یَکُونُوا خَیْرًا مِّنْهُمْ... ]؛

5 . عیبجویی از مسلمانان دیگر، عیبجویی از خود است: [ ...وَ لَاتَلْمِزُوا أَنفُسَکُمْ ]؛

6 . احتمال بدهید که شاید دیگران از شما بهتر باشند: [ ...عَسَی أَن یَکُونُواْ خَیْرًا مِّنْهُمْ... ].

مقدّمه

قرآن کریم در آیه دوازدهم سوره حجرات به «برخی عوامل اختلافات اجتماعی» یعنی «بدگمانی»، «تجسّس». «غیبت» اشاره کرده و می فرماید:

[ یَأَیُّهَا الَّذِینَ ءَامَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیرًا مِّنَ الظَّنِ ّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِ ّ إِثْمٌ وَ لَاتَجَسَّسُوا وَ لَایَغْتَب بَّعْضُکُم بَعْضًا أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَن یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا فَکَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ تَوَّابٌ رَّحِیمٌ ]؛

ای کسانی که ایمان آورده اید! از بسیاری از گمانها بپرهیزید، [چرا] که برخی از گمانها گناه است؛ و (در کارهای شخصی دیگران) تجسّس نکنید؛ و برخی از شما برخی [دیگر] را غیبت نکند، آیا یکی از شما دوست دارد که گوشت برادرش را در حالی که مرده است، بخورد؟! پس آن را ناخوش می دارید، و خودتان را از (عذاب) خدا حفظ کنید، که خدا بسیار توبه پذیر [و] مهرورز است.

توضیح

در آیه قبل برخی از عوامل اختلاف، ممنوع اعلام گردید و اینک در این آیه به دیگر عوامل اختلافات اجتماعی - از جمله بد گمانی - اشاره کرده و می فرماید: «ای