تفسیر مقدماتی قرآن کریم صفحه 91

انسانها» برمی شمرد و می فرماید: «گرامی ترین شما نزد خدا، پارساترین و خودنگهدارترین و باتقواترین شماست». و در پایان آیه اضافه می کند: «خدا دانا و (و از تقوای افراد) آگاه است.»

شأن نزول

داستان نزول این آیه چنین حکایت شده که بعد از فتح مکّه بلال سیاه پوست بر بام کعبه رفت و به دستور پیامبر صلی الله علیه و آله اذان گفت. یکی از مشرکان مکّه گفت: خدا را سپاس! که پدرم از دنیا رفت و چنین روزی را ندید. یکی دیگر گفت: آیا رسول خدا صلی الله علیه و آله غیر از این کلاغ سیاه کسی را پیدا نکرد؟

عده ای دیگر داستان نزول آیه را این گونه حکایت کرده اند: هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و آله دستور داد به برخی بردگان غیر عرب که آزاد شده بودند، زن بدهند، گروهی تعجّب کردند. (1) آیه فرود آمد و ارزشهای واقعی را بیان کرد.

واژه شناسی

1. شعوب و قبائل: واژه «شُعُوب» در اصل به معنای گروه عظیمی از مردم است.

برخی گفته اند: دایره آن از قبیله ها گسترده تر است، به طوری که یک ملّت را شامل می شود؛ بعضی از مفسّران برآنند که شُعوب، به غیر عربها، و قبایل، به عرب اشاره دارد یا اینکه شعوب، ناظر به مناطق جغرافیایی، و قبایل، ناظر به نژاد است. (2) هر کدام از این معناها را بپذیریم، مقصود آیه نفی نژادپرستی است؛

2. اکرم: از ماده «کرم» و به معنای شرافت گرانقدر است. در اینجا، اسم تفضیل