تفسیر مقدماتی قرآن کریم صفحه 95

4. همه افراد بشر یک ریشه اند و یک خانواده به شمار می آیند: [ ...خَلَقْنَکُم مِّن ذَکَرٍ وَ أُنثَی... ]؛

5 . ملاک اندازه گیری تقوا، علم الاهی است، نه تظاهر و ریاکاری افراد: [ ...إِنَّ اللَّهَ عَلِیمٌ خَبِیرٌ ]؛

6 . معیار اصیل، شایسته سالاری و تقواسالاری است: [ أَتْقَل-کُمْ ]؛

7. اگر طالب برتری هستید، به مسابقه تقوا روی آورید، نه مسابقه تفاخرنژادی و... .

مقدّمه

قرآن کریم در آیه چهاردهم سوره حُجُرات به تفاوت مراتب ایمان و اسلام و اطاعت از خدا و پیامبر به عنوان شرط پاداش اعمال اشاره می کند و می فرماید:

[ قَالَتِ الْأَعْرَابُ ءَامَنَّا قُل لَّمْ تُؤْمِنُواْ وَ لَکِن قُولُواْ أَسْلَمْنَا وَ لَمَّا یَدْخُلِ الْإِیمَنُ فِی قُلُوبِکُمْ وَ إِن تُطِیعُواْ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ و لَایَلِتْکُم مِّنْ أَعْمَلِکُمْ شَیًْا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ ]؛

عربهای [صحرانشین] گفتند: ایمان آوردیم. (ای پیامبر) بگو: «ایمان نیاورده اید، و لیکن بگویید اسلام آوردیم، و حال آنکه هنوز ایمان وارد دلهایتان نشده است؛ و اگر از خدا و فرستاده اش پیروی کنید، هیچ چیز از (پاداش) کارهایتان را از شما کم نمی کند، [چرا] که خدا بسیار آمرزنده [و] مهرورز است.

توضیح

در آیه قبل سخن از نفی عوامل اختلاف بود، و اینک در این آیه سخن از «عامل وحدت جامعه» یعنی «ایمان» است نخست با اشاره به «تفاوت ایمان و اسلام» می فرماید: «اعراب بادیه نشین گفتند: ایمان آورده ایم. (ای پیامبر) به آنان بگو: شما ایمان نیاورده اید، ولی بگویید: اسلام آورده ایم. (چون فقط شهادت به یگانگی خدا و نبوت پیامبر داده اید)»؛ سپس در ادامه آیه دلیل این دستور را بیان می کند: «هنوز ایمان در قلبهای شما وارد نشده است (و به مرتبه ایمان نرسیده اید)». در بخش